مجله گیچ gich.ir احسان میرزائی: جوجه یک روزه یا جوجه رنگی یا جوجه ماشینی خاطره مشترک بسیاری از کودکان دیروز و امروز است. تجربه‌ای که با تبادل پایاپای دمپایی پاره با جوجه شروع می‌شد و البته زود به پایان می‌رسید. در واقع ما توان و مهارت لازم برای نگهداری از جوجه‌ها نداشتیم، بلکه صرفا آن را به عنوان کالا یا عروسک زنده با نمک به خانه می‌آوردیم و می‌کشتیم.
بدون شک نگاه کالایی به جوجه مرغ، اردک، غاز، بوقلمون و… به عنوان یک موجود زنده اخلاقی و انسانی نیست. بنابراین در این یادداشت ترویجی، با اتکا به تجربه فردی نگارنده در نگهداری چهار مرغ و خروس از سال ۱۳۹۸ و نظر کارشناسان، راهکارهایی در راستای نگهداری هرچه بهتر از جوجه‌ها ارائه می‌شود. شیوه‌نامه‌های ارائه شده تقریبا برای همه جوجه‌ها یکسان است.
مراقبت‌های اساسی برای جوجه‌های یک روزه
جوجه‌ها در حالت طبیعی به جای پر پوشش کرکی اندکی که دارند بنابراین در روزهای نخست زندگی همواره زیر پر و بال مادر خود هستند. جوجه‌ها با این کار گرمای مورد نیاز را از بدن مرغ مادر تامین می‌کنند. پس در نگهداری از جوجه‌های یک روزه باید توجه ویژه‌ای به دمای محیط نگهداری داشته باشیم.
- درجه حرارت فضای نگهداری در هفته اول روی ۳۵ درجه سانتی‌گراد باشد. سپس هر هفته ۳ درجه سانتی‌گراد از دما کم شود.
- اطمینان حاصل کنیم که فضای کافی برای خارج شدن از محدوده گرما برای تنظیم دما توسط خود جوجه وجود داشته باشد.
- برای تامین سلامت سیستم گوارشی جوجه‌ها در آب آشامیدنی پروبیوتیک اضافه کنیم.
- ظرف کم عمقی برای غذا و آب انتخاب کنیم. اگر عمق ظرف زیاد است یک سنگ رودخانه‌ای تمیز در آن گذاریم، البته طوری که مانعی برای خوردن و نوشیدن جوجه‌ها نباشد.
- توجه داشته باشیم که ظرف آب و غذا همواره تمیز و پر باشد.
- بهتر است محل نگهداری جوجه‌ها در معرض نور مستقیم خورشید نباشد.جوجه‌ها به نوسان دما حساس هستند.
- فضای نگهداری جوجه‌ها ایمن باشد. یعنی دور از دسترس کودکان و جوندگان و گربه‌ها و حیوانات خانگی و مخصوصا کلاغ و زاغی‌ها باشد.
توضیح بیشتر پروبیوتیک، موجودات ریز، زنده و فعال میکروسکوپی هستند که خوردن آن‌ها، باعث تغییر میکروبیوم دستگاه گوارشی در جهت سلامتی بیشتر می‌شود. به آن‌ها باکتری‌های مفید روده هم می‌گوییم. وجود این باکتری‌های خوب، از رشد و تکثیر *باکتری‌های بیماری‌زا جلوگیری می‌کند و باعث گوارش بهتر غذا و کمک به کارکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود.
آماده‌سازی محل نگهداری جوجه‌های یک روزه
- قبل از تولد جوجه‌ها یا خریدن آن‌ها محل نگهداری آن‌ها را آماده کنیم.
- محل نگهداری جوجه‌ها کامل بسته و بدون شکاف و روزنه بزرگ باشد. اگر قصد داریم قفس جوجه‌ها را در فضای باغچه بگذاریم، حتما با توری اضافه و به فاصله دست کم ۱۰ سانتی‌متر، در اطراف قفس فضای ایمن ایجاد کنیم. این کار زاغی‌ها را در حمله به جوجه‌ها ناکام می‌گذارد.
- بهتر است پیش از ورود جوجه‌ها دمای محل نگهداری، تنظیم شده باشد. سلامت لامپ حرارتی را کنترل کنیم و از دماسنج نسب شده در محل برای سنجش دما استفاده کنیم.
- آب مناسب برای نوشیدن جوجه‌ها، باید هم دمای محل نگهداری باشد. آب خنک باعث کاهش دمای بدن جوجه‌ها می‌شود.
تنظیم ارتفاع لامپ حرارتی برای جوجه‌ها
- ارتفاع لامپ حرارتی را بر اساس توان تولید حرارت و میزان گرمای لازم برای جوجه‌ها تنظیم کنیم. نه خیلی پایین و نه خیلی بالا!
- از ایمنی لامپ حرارتی مطمئن شویم. جلوی هرگونه احتمال که باعث آتش‌سوزی می‌شود را بگیریم.
- لامپ حرارتی لامپی مخصوص است، اگر در دسترس نبود با رعایت نکات ایمنی از لامپ رشته‌ای معمولی استفاده کنیم.
تنظیم دمای محل نگهداری جوجه‌ها
با در نظر گرفتن فضای کافی برای جوجه‌ها که بتوانند تعادل دمای بدن خود را تنظیم کنند:
- هفته اول: ۳۵ درجه سانتی‌گراد یا ۹۵ درجه فارنهایت
- هفته دوم:۳۲ درجه سانتی‌گراد یا ۹۰ درجه فارنهایت
- هفته سوم: ۲۹ درجه سانتی‌گراد یا در ۸۵ درجه فارنهایت
- هفته چهارم: ۲۶ درجه سانتی‌گراد یا ۸۰ درجه فارنهایت
- هفته پنجم:۲۳ درجه سانتی‌گراد یا ۷۵ درجه فارنهایت
- هفته ششم:۲۱ درجه سانتی‌گراد یا ۷۰ درجه فارنهایت
نکات مهم در تنظیم دمای محل نگهداری جوجه‌ها
- هر هفته باید دمای محل نگهداری را ۳ درجه سانتی‌گراد یا ۵ درجه فارنهایت کاهش دهیم تا پوشش پر جوجه‌ها به مرور پُر شود.
- اگر جوجه ها زیر لامپ حرارتی روی هم یا چسبیده به هم خوابیده‌اند یعنی دمای محل نگهداری خیلی سرد است. فاصله لامپ تا سطح بستر را کاهش داده یا از یک لامپ قوی‌تر استافده کنیم.
- اگر جوجه‌ها از لامپ حرارتی فاصله گرفته‌اند، بال‌ها خود را باز کرده و با منقار باز نفس‌‌نفس می‌زنند یعنی گرمشان است. لامپ را بالاتر برده یا از لامپی ضعیف‌تر استفاده کنیم.
- جوجه‌ها باید فرصتی برای تغییر موقعیت در بستر خود داشته باشند تا دمای بدن خود را مدیریت کنند.
- یک دماسنج دیجیتال را زیر لامپ گرمایی نگه داریم و چندین بار در روز آن را چک کنیم.
- مراقب باشیم پیش از تنظیم چراغ گرمایی مشغول امور دیگر نشویم. تنظیم نبودن دما باعث تلفات می‌شود.
غذا و آب جوجه‌ها
مطمئن شویم که جوجه‌ها همواره آب آشامیدنی تمیز و کافی در اختیار داشته باشند. عمق ظرف آب نباید طوری باشد که باعث غرق شدن جوجه‌ها شود.
برای نخستین بار، جوجه را گرفته ومنقار آن را در آب قرار دهیم تا نوشیدن را آموخته و با ظرف آب آشنا شوند. در حالت طبیعی مرغ مادر این موارد را به آن‌ها می‌آموزد، اما اکنون این مسئولیت به عهده ما است. اما مراقب باشیم فقط نوک منقار آن‌ها را در آب فرو کنیم مبادا باعث خفگی جوجه‌ها شویم.
- برای روز اول، فقط به آن‌ها آب به همراه پروبیوتیک بدهیم.
- مقدار زیاد قند یا الکترولیت می‌تواند باعث خمیری شدن مدفوع و چسبیدن آن در قسمت خروجی روده جوجه شود.
- گندم را برای خوراک جوجه‌ها بلغور کنیم.
- اگر جوجه‌ها به غذای خود تمایل ندارند، کمی سبزیجات خرد شده روی غذا بریزیم.
- دقت کنیم که مواد مورد نیاز برای رشد بهتر جوجه‌ها در برنامه غذایی گنجانده شود.
- مقداری سنگ ریزه تمیز و بهداشتی در اختیار جوج‌ها قرار بدهیم چون به بهبود هضم غذا کمک می‌کند.
زیر‌انداز یا بستر مناسب برای جوجه‌ها
- از زیر انداز یا بستری که رطوبت را به خوبی جذب کند استفاده کنیم.
- بستر جوجه‌ها نباید لغزنده و سیقلی باشد.
- حتی اگر یک عدد جوجه داریم باید روزانه بستر را تمیز کنیم، مبادا جوجه روی فضولات خود راه برود.
- برای نشستن (استراحت و خوابیدن) جوجه چوب گردی را در ارتفاع مناسب قرار بدهیم.
- پس از چند هفته که جوجه‌ها قوی‌تر شدند، بستر یونجه و علف خشک هم مناسب است.
در صورت بیمار بودن جوجه ها چه باید کرد
جوجه‌ها در حین انتقال از جوجه‌کشی تا بازار یا هرجای دیگر با چالش‌های مختلفی روبرو هستند.
- اطمینان حاصل کنیم که آن‌ها به طور فعال در حال نوشیدن و غذا خوردن هستند یا کمک کنیم تا نوشیدن و خوردن را یاد بگیرند.
- پروبیوتیک ها یا سرکه سیب را به آب آشامیدنی آن‌ها اضافه کنیم یا ماست ساده شیرین به آن‌ها بدهیم.
- بعد از یکی دو روز به آن‌ها الکترولیت در آب بدهیم.
- اگر علائمی‌از چسبیدن مدفوع به مخرج جوجه مشاهده کردیم، حتماً مدفوع را به آرامی با یک پارچه گرم و مرطوب تمیز کنیم. این کار را به آرامی انجام بدهمی و مراقب باشیم پوس جوجه آسیب نبیند. شاید اسپری آب ولرم، مالیدن روغن زیتون و کمی دقت و حوصله مفید باشد.
- گاهی برای نجات جان جوجه‌های بیمار و ضعیف کاری از دست ما بر نمی‌آید. اما همواره باید با آگاهی و مسئولیت‌پذیری از جوجه‌ها مراقبت کنیم.
به جوجه‌های یک روزه توجه کنیم!
زندگی روزمره و انواع مسائل روزانه ممکن است باعث حواس‌پرتی ما شود، پس باید برای توجه و رسیدگی اصولی به جوجه‌ها وقت بگذاریم. جوجه‌ها و محل نگهداری را همواره از نظر رفتاری و دمای محیط، چرخش هوا وآب و غذا چک کنیم.
تمهیدات لازم برای جلوگیری از فرار جوجه‌ها بیاندیشیم. غذای مازاد بر نیاز در اختیار جوجه‌ها قرار ندهیم، این کار باعث اسراف می‌شود. جوجه‌ها سرو صدای زیادی دارند، مطمئن شویم که صدای آن‌ها باعث نارضایتی همسایه‌ها نمی‌شود. همینطور خوب است با نواهای مختلف جوجه‌ها آشنا شویم. هشدار خطر، نوای رضایتمندی از غذا، نوای تنهایی، خوابیدن، گرسنگی و…
پایان پیام
