مجله گیچ gich.ir احسان میرزائی: محرم ۱۳۹۳طی ۶ روز (پیش و پس از تاسوعا و عاشورا) سفری آهسته و چند هزار کیلومتری را از تهران به سه استان قم، مرکزی، اصفهان انجام دادم.
طی این سفر از شهر‌ها و روستاهای متعددی بازدید کرده و آداب و روسم ایشان را در روزهای عزارداری و توزیع نذری محرم با دقت مشاهده کردم. مخصوصا راه و روش توزیع نذری به دلیل شیوع استفاده از ظروف یکبار مصرف بسیار قابل اهمیت بود.
غیر قابل بازیافت و غیر قابل تجزیه
نگرانی زمانی بیشتر می‌شود که در برخی از روستاها پسماند غیر قابل بازیافت و غیر قابل تجزیه (ظروف یکبار مصرف و سفره‌های پلاستیکی و گیاهی) را در باغ‌های پشت حسینیه یا بیرون از روستا رها می‌کردند، گاهی در محلی تپه کرده و آتش می‌زدند. اقدامی که باعث آلودگی و تخریب طبیعت شده و همینطور باعث جذب حیوانات یا پرندگان و به احتمال تغذیه از آن می‌شود!
اما وضعیت و سرنوشت پسماند یکبار مصرف نذری‌ها در شهر بهتر از این نیست، فقط کمی شیک‌تر است. از رها کردن ظروف یکبار مصرف در سطح شهر و معابر که بگذریم، در نهایت بهترین اقدام جمع آوری و انتقال پسماند به همراه انواع زباله‌ی دیگر به مراکز دپوی پسماند است.
ابهام در ردپای اکولوژیک ظروف یکبار مصرف گیاهی
کمپین ایران پاک محرم ۱۳۹۴
مجله گیچ gich.ir: کمپینی خودجوش و برخواسته از تفکر جمعی تعدادی از کنشگران محیط زیست (پیش از محرم ۱۳۹۴) در بستر فضای مجازی شکل گرفت. گویا معضل استفاده و آلودگی ظروف یکبار مصرف قلب همه را به درد آورد که در بزنگاه جملگی یک صدا شده بودند.
کمپین ایران پاک در محرم ۱۳۹۴ تلنگری جدی بر پیکر جامعه محیط‌زیستی و مذهبی کشور وارد کرد؛ پس از شکل گیری کمپین مدیریت و راهبری آن بر عهد نگارنده بود و طی دست کم دو ماه تلاش جدی و فشرده توانستیم افراد را از سطوح و گروه‌های مختلف اجتماعی با کمپین همراه کنیم.
صدای ما به تلویزیون هم رسید و در برنامه جیوگی شبکه دو پیام خود را با قدرت و وسعت بیشتری برای مردم بیان کردیم.
توجه بسیاری به عوارض ناشی از ظروف یکبار مصرف جلب شد؛ در محرم۹۵ بیشتر گروه‌هایی که سال اول عضو این کمپین بودند، به‌طور مستقل برای فعالیت‌های فرهنگی محیط‌زیستی در محرم برنامه ریزی کردند.
رابطه ظروف یکبار مصرف با حقوق شهروندی
صبورانه، محترمانه و با حفظ حرمت‌ها
مجله گیچ gich.ir: رسیدن به هدف نیازمند برنامه ریزی مدون، هدف گذاری دقیق و صرف زمان لازم است. مخصوصا اگر قرار باشد رویه‌های نادرست در جامعه اصلاح شود یا بهبود یابد.
پیش از هرچیز نباید فراموش کنیم که تمام نسل بشر مسئول شکل گیری ناهنجاری‌های به وجود آمده در سیاره زمین است؛ ما نمی توانیم عده‌ای را به دلیل اعتقادات و باورهای خاصی که دارند یا داریم! از این قائده جدا کنیم و در راه رسیدن به اهداف محیط زیستی دور ایشان خط بکشیم.
بنابر این مبنا و ملاک کار این است که هم ناهنجاری‌های محیط‌زیستی و هم تلاش برای حفاظت از محیط‌زیست حد و مرز ندارد؛ به معنای دیگر مرز‌های قراردادی بشر برای طبیعت بی معنا است. به همین دلیل فرد کنشگر در ایران فارغ از باورها و عقاید فردی و شخصی خود، بدون هیچ قضاوت و پیش‌داوری در مورد جامعه هدف، باید بتواند با زبانی مسالمت‌آمیز، صلح جویانه و در کمال ادب و احترام پیام خود را به عنوان پیشنهاد منتقل کند.
این گفت‌وگو نباید در کانال تحمیل، قضاوت عقاید و باورها یا زیر سوال بردن ارزش‌ها، چگونگی برگزاری آداب یا پرداختن به چرایی مراسم‌ها بیفتد. همانطور که در اصول جهانی گردشگری بر احترام به عقاید، باورها و فرهنگ‌های دیگر تاکید شده است.
پس هدف را بدانیم، برای نمونه کاهش استفاده از ظروف یکبار مصرف… یا قرار دادن چند مخزن زباله برای جلوگیری از ریختن زباله نذری روی زمین… یا بازگشت به روش‌های سنتی و استفاده از ظروف پایدار که در قالب پیشنهاد به افراد ارائه می‌شود.
مهم است که کنشگران بتوانند در میان پیروان ادیان و مذاهب مختلف، گروه‌ها و فرهنگ‌های متفاوت همراه و همصدا، همکار و همیار داشته باشند. بزرگترین اشتباه برای یک کنشگر آن است که نه فقط خود را بلکه عقاید و باورهای خود را نسبت به دیگران برتر و مهمتر بداند و در رفتار و گفتار خود باعث ترس و گریز افراد از مباحث محیط زیستی شود.
ویژگی‌های نذری سبز
مجله گیچ gich.ir: اگر بخواهیم در مورد ویژگی‌های نذری سبز بگوییم باید نگاهی به روش‌های سنتی بیاندازیم.
درگذشته اگر قرار بود عزاداران نذری را در محل خانه بانی، هیات، مسجد یا حسینیه میل کنند؛ بانیان از مدت‌ها قبل کم و کاستی‌های ظروف (مسی، رویی یا ملامین) را تکمیل کرده و آماده پذیرایی بودند.
سفره‌های پارچه‌ای یا پلاستیکی بادوام بلند پهن می‌کردند و افراد دور آن می‌نشستند. برای هر فرد یک ظرف غذا، قاشق و چنگال و لیوان اختصاصی می‌آوردند و در پایان افرادی که داوطلبانه مسئولیت پذیرایی را بر عهده گرفته بودند هرکدام بخشی از کار را انجام می‌داد.
جمع آوری ظروف و جمع کردن باقی مانده احتمالی غذا در ظرف جداگانه، جمع آوری سبزیجات و نان باقی مانده در سفره، جمع آوری ظروف و انتقال آن به بخش شست و شو که افرادی داوطلبانه آن ها را سریع می‌شستند.
چند نفر هم مسئولیت تمیز کردن سفره را بر عهده داشتند و حتی بعد از آن کف محل را جارو می‌زدند تا برای استفاده بعدی تمیز و مرتب باشد.
یک کار داوطلبانه گروهی منسجم، همکاری بدون چشم‌داشت مادی، شاید بزرگترین و با دوام‌ترین اتحاد و مشارکت ایرانیان در انجام کاری طی دست کم هزار سال گذشته. البته برخی اقدامات نادرست (افراطی و متعصبانه) که حقوق شهروندی و نظم اجتماعی را به هم زده مورد تایید ما نیست و حتی برخی علما نیز آن را رد کرده اند.
توزیع نذری در محله؛ روش‌های متنوعی برای توزیع نذری بین همسایگان و افراد وجود داشته، برای نمونه اطلاع رسانی به همسایگان به این منظور که برای دریافت نذری همراه خود قابلمه بیاورند.
یا بانی نذری در ظروف خود برای همسایگان نذری می‌برده و همان لحظه ظرف نذری را پس می‌گرفته است.
هرچند این روزها ظروف یکبار مصرف کار را ساده کرده اما آثار و تبعات زیان بار آن باعث می‌شود تا به طور جدی و مستمر پیگیر این امر باشیم تا بلکه باز رویه‌ها و روش‌های درست جایگزین شود.
