مجله گیچ gich.ir احسان میرزائی: در ماجرای رصد “همای سعادت” در ارتفاعات طالقان بازار اطلاعات فریبکارانه بسیار داغ شد. برخی از هموطنان که گویا اطلاع دقیقی از تنوع زیستی ایران ندارند یا به نوعی تمایلی به قبول حقیقت ندارند بر این ادعا دامن زدند. اما در این بین اطلاعات فریبکارانه که به شدت به دل و جان خسته، افسرده و نا امید و البته ناآگاه برخی کاربران خوش می‌آمد به مانند ویروس تولید و منتشر شد.
مجله گیچ را در فضای مجازی دنبال کنید:
تا جایی که این کاربران هرگونه تلاش برای روشن‌گری در مورد مرغ استخوان خوار را معادل بدخواهی و نوعی خیانت به افسانه‌ها و اساطیر تلقی می‌کنند. آن‌ها دیده شدن هما را نشانه‌ای برای بهبود شرایط می‌دانند. همچنین خود را موجودی بدون کنش و واکنش فرض کرده‌اند که در شبی تاریک و سرد گرفتار شده‌اند و حالا هما آمده تا بهار و روشنایی را به زندگی‌شان هدیه کند.
پیام‌های سمی در تقابل با امیدواری و سعادت
برخی گمان می‌کنند مرغ استخوان خوار (Gypaetus barbatus)، هما یا کرکس ریش‌دار ناگهان از اعماق اسطوره‌ها و افسانه‌های کهن پر کشیده و سعادت را برای ما به ارمغان آورده است. هرکس هم بخواهد خلاف آن را ثابت کند چشم دیدن امیدواری آن‌ها را ندارد.
گویا برخی از ما به وعده‌های واهی و امیدهای کاذب عادت کردیه‌ایم. طوری که وقتی کسی نیست به ما دروغ بگوید خودمان دنبال دروغ می‌گردیم. بدون تفکر انتقادی و سواد رسانه‌ای همینطور خودمان را در کوچه و پس کوچه‌ها فضای مجازی رها کرده‌ایم. جام پیام‌های سمی را از دست هر ناشناسی گرفته و بدون راستی آزمایی بی‌درنگ سر می‌کشیم و هر بار به آفتی گرفتار و به مرضی مبتلا می‌شویم.
اطلاعات فریبکارانه گاهی برخی هدفمند و سازماندهی شده و گاهی از روی ناآگاهی تهیه و منتشر می‌شود. برخی کاربران تمایل زیادی به پذیرش این اطلاعات و باوراندن آن به دیگر افراد دارند. آن‌ها در مارپیچ خیالی در ذهن خودشان که مبنای آن اطلاعات فریبکارانه است گرفتار می‌شوند.
آن‌ها حتی نسبت به موضوع تعصب پیدا کرده و این توهمات به باور، اعتقاد و ایمان ایشان تبدیل می‌شود. البته که چنین رویه‌ای چیزی جز هدر رفتن زمان و انرژی برای فرد و مخاطبین وی ندارد. دستاورد این امیدواری کاذب سرخوردگی و فرو رفتن در چاه ناامیدی است.
هما موجودی حقیقی
هما موجودی حقیقی است که در واقعیت جهان هستی وجود دارد. این پرنده‌ی زیبا هر روز برای پیدا کردن غذا در آسمان زیستگاه خود پرواز می‌کند. اما برخلاف کلاغ و گنجشک که به شدت زیاد دیده می‌شود، حتی در طبیعت هم به ندرت دیده می‌شود. پرواز هما در ارتفاعات طالقان و جست‌وجوی استخوان حیوانات مرده امری کاملا عادی و طبیعی و مستمر بوده است.
فقر آگاهی نسبت به تنوع زیستی ایران
فقر آگاهی نسبت به تنوع زیستی کشورمان در میان حتی برخی از رسانه‌ها زیاد است چه برسد در بین عموم مردم. آنجا که روزنامه‌ها زیر خبر یوزپلنگ عکس پلنگ کار می‌کنند و برعکس. تا همین چند سال پیش در گفت‌وگو با برخی وقتی از جنگل‌های زاگرسی، خرس، سیاه گوش، وشق، گاندو و… در کشورمان صحبت می‌کردیم دچار شگفتی می‌شدند.
بنابراین در مواجهه با ویدویی از “همای سعادت” و با توجه به شرایط زندگی و مسائل متعدد جامعه بیش از آنکه بخواهند واقعیت را بپذیرند، تمایل دارند خود را به اساطیر و افسانه‌ها و اطلاعات گمراه‌کننده بسپارند؛ بلکه آن ادعاها راست باشد و معجزه‌ای اتفاق بیفتد.
رژیم و عادت غذایی هما
در یکی از روزهای میان تمام سال‌هایی که گذشت و سال‌هایی که می‌گذرد و هیچ‌کدام از ما به دنبال هما نبودیم، گروهی مستند ساز موفق به ثبت رفتار غذایی او شده‌اند. نوبت غذا خوردن هما بر سر لاشه به ترتیب بعد از لاشخور‌ها و حیوانات شکارچی شروع می‌شود.
ضیافت غذای هما زمانی که اسکلت لاشه نمایان شد آغاز می‌شود چراکه ۷۰ تا ۹۰ درصد از جیره‌ی غذایی او استخوان است. اینجا هم آمده تا استخوان‌های لاشه‌ی به جا مانده را از مفاصل و بندها جدا کند.
هما استخوان را به آسمان برده و از ارتفاع مناسبی و با نشانه‌گیری دقیق روی تخته سنگ‌ها پرت رها می‌کند. سپس فرود می‌آید تا مغز و تکه‌های استخوان که خرد شده را بخورد. البته رژیم و عادت غذایی هما چیزی از ارزش‌های اکولوژیک و افسانه‌ای او کم نمی‌کند. لازم به ذکر است که جایگاه این پرنده در اساطیر علاوه بر ظاهر زیبا و جذاب به خاطر همین رژیم غذایی است که گفته شد.
حالا باز بیایید و بگید همین که دیده شده نشانه‌ی خوبی است و ما به این نشانه امیدواریم و شما چشم دیدن امیدواری ما را ندارید. اتفاقا ما هم طرفدار امیدواری هستیم و از رصد هما در منطقه طالقان نسبت به پویایی زیست‌بوم امیدوار و خوشحال شدیم. اما امید کاذب را توصیه نمی‌کنیم و برای پیشگیری و مقابله با انتشار باورهای غلط و اطلاعات جعلی باید شفاف‌سازی کنیم.
بخت برگشته مردم و امید کاذب
ناکامی یا کامیابی در زندگی شخصی و اجتماعی ناشی از مواردی چون طرز فکر، دانش، درک، رفتار، اخلاق و انتخاب‌های ما است. از خوش سعادتی گروه مستند ساز است که توانسته‌اند تصاویر زیبایی از هما ضبط کنند و باید به خاطر این ثبت زیبا ازشون تشکر کرد و به ایشان خداقوت گفت.
وگرنه اگر من و شما به دنبال سعادت هستیم به جای اینکه بشینیم تا هما از آسمون بیاد روی شونه‌هامون بشینه باید مانند این گروه مستند ساز کمر همت ببندیم و برای رسیدن به هدفمون تلاش کنیم و پس از هرشکستی با قدرت بیشتری و امیدوارانه ادامه بدیهم تا به نتیجه مطلوب برسیم. (مگر آنکه به طور کل هدف یا مسیر اشتباهی رو انتخاب کرده باشیم.)
تجربه نگارنده در دیدن همای سعادت
تماشای هما بسیار هیجان انگیز است. سال ۱۳۹۲ سعادت دیدن هما در پارک ملی کویر را در حالی که استخوان را از آسمان روی تخته سنگی پرت می‌کرد داشتم. با مجوز وارد پارک ملی شده بودیم، دوربین را برداشتم و به آرامی از چند تپه بالا و پایین رفتم، اما با لنز معمولی عکس خوبی نمیشد گرفت.
همه‌ی ما یک همای سعادت در وجودمان داریم.
همه‌ی ما یک همای سعادت در وجودمان داریم. جدای از مسائل بیرونی مانند دولت‌ها، اقتصاد و…، آنچه تفاوت‌ها را میان افراد رقم می‌زند رویه‌ای است که در آن همای سعادت خود را با آن پرورش و عادت می‌دهند. مولفه‌هایی مانند صداقت و درستی، میزان همت و پشت‌کار، سعی و تلاش، انعطاف پذیری و… نقش موثری در سعادتمندی هرکس و هر جامعه‌ای دارد.
اما برخی از رویه‌هایی پیروی می‌کنند (خود خواسته یا ناخواسته) که سعادتی در آن نیست، مانند:
- برخی بال و کتف همای سعادتشان را کباب کرده و مزه‌ی سور و سات می‌کنند.
- برخی زرشک پلو مرغ درست کرده و سط سفره می‌گذارند.
- برخی دود کرده و در هوا فوت می‌کنند.
- برخی با فندک آب کرده و توی رگ تزریق می‌کنند.
- برخی می‌فرستند کلاس کنکور!
- برخی قوت بازویشان شده و بهتر کار می‌کنند.
- برخی از پرهای همای سعادت خود بالش و تشک درست کرده و همواره در خوابند.
- برخی سوار بر همای سعادت خود به عالم خیال و شاعری سفر کرده و شعر می‌سرایند.
