موفقیت هند در معرفی یوزپلنگ آفریقایی به عنوان جایگزین یوزپلنگ آسیایی. یکی از یوزهای ماده ۴ قلو باردار است. این در حالی است که جمعیت اندک یوزپلنگ آسیایی در ایران سیر نزولی دارد و طرح‌های احیا موفقیت آمیز نبوده است. شرکت نفت هند حامی مالی اجرای این شرح بوده است.
ایندیپندت
مجله گیچ gich.ir به نقل از ایندیپندت: آخرین یوزپلنگی که در ایران تصادف کرد و جان باخت، سه‌قلو حامله بود. مسلخ این یوزپلنگ در جاده میامی ــ سبزوار بود. جاده ای که برخی رسانه ها نوشته‌اند طی ۱۰ سال گذشته ۱۰ یوز آنجا مرده است.
جاده‌ای که از شمال مجموعه حفاظت شده توران در قلب کویر می‌گذرد. جاده‌ای که می توانست با زیرگذر و فنس کشی بخش‌هایی از آن امن‌تر باشد، اما نیست.
مرگ‌ومیر یوزها به همین تصادف‌های جاده‌ای ختم نمی‌شود. سگ‌های گله و سگ‌های بی‌صاحب وحشی شده نیز بقای یوز را تهدید می‌کنند. همان‌طور که صید و زنده‌گیری آن‌ها از طبیعت و شکار غیرمجازشان که شاید هیچ وقت هم برملا نشود.
به گفته رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، طی یک سال گذشته ۱۰ یوزپلنگ از همین منطقه توران از صحنه حیات حذف شده‌اند. با مدیریت فعلی نمی‌توان جز انقراض، آینده‌ای برای یوزپلنگ‌های آسیایی متصور بود. اما در هندوستان که زمانی یوزپلنگ در آن منقرض شده بود، امروز ماجرا از جنس دیگری است.
یوزپلنگ نماد تنوع زیستی ایران
احیای یوزپلنگ در هندوستان
شهریور ۱۴۰۱ هشت یوزپلنگ از نامیبیا به هندوستان منتقل شد. بی‌هیچ شک‌وتردیدی بیش از ۷۰ سال است که یوزپلنگ آسیایی در این کشور منقرض شده است. یوزهایی که از تبار آسیایی بودند و مشابه آنچه امروز تعداد اندکی از آن‌ها در ایران باقی مانده است.
آخرین شکار یوزپلنگ‌ها را به یک شاهزاده هندی به نام مهاراجه رامانوج پرتپ سینگ دئو (Maharaja Ramanuj Pratap Singh Deo) در سال ۱۹۴۰ نسبت می‌دهند. ۱۲ سال بعد، به طور رسمی اعلام شد که یوزپلنگ در طبیعت این کشور منقرض شده است.
طرح تبادل یوز ایرانی با شیر هندی
هندی‌ها نخستین پروژه معرفی و احیای مجدد یوزپلنگ در طبیعت را کلید زدند. بیش از چهار دهه بود که آن‌ها می‌خواستند نسل یوزپلنگ آسیایی را در کشورشان احیا کنند. پیش از انقلاب دولت هند به منظور دریافت یوزپلنگ با سازمان محیط زیست ایران تماس گرفت.
اسکندر فیروز، نخستین رئیس سازمان محیط زیست، در کتاب خاطراتش در این باره نوشته است که در سال ۱۳۵۱، هندی‌ها شش هفت یوزپلنگ می‌خواستند. او نیز به فکر احیای نسل شیر افتاد و مبادله با هندیان. اما باید زیستگاهی برای شیرها آماده می‌شد و این کار زمان‌بر بود. با این حال، با مقام‌های هندی توافق شد که ایران به ازای هفت یوزپلنگ، ۱۵ شیر آسیایی (یا همان شیر ایرانی که فقط در طبیعت هندوستان باقی مانده است) دریافت کند.
این پروژه با وقوع انقلاب برای همیشه تعطیل شد. با این حال هندی‌ها تا سال‌ها بعد، درخواستشان را با دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی در میان گذاشتند. اما نتیجه‌ای نگرفتند و به جای احیای نسل یوزپلنگ آسیایی، رفتند دنبال تبار آفریقایی یوزپلنگ. اما برای ورود زیرگونه آفریقایی (به این دلیل که پیش‌تر در طبیعت این کشور وجود نداشت) لاجرم رای دادگاه عالی هند ضروری بود.
پس از آنکه دادگاه عالی در سال ۲۰۲۰ رای داد یوزهای آفریقایی می‌توانند در «یک محل به‌دقت‌انتخاب‌شده» به صورت آزمایشی راهی هند شوند، رایزنی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها آغاز شد.
۴ یوزپلنگ در تصادف تلف شدند
انتقال یوزپلنگ‌های آفریقایی با بویینگ اختصاصی
دولت نامیبیا بر خلاف عدم همکاری ایران، هشت یوزپلنگ به هندی‌ها هدیه داد. سه یوز نر و پنج یوز ماده. یوزها با هواپیمای بویینگ اختصاصی پس از ۱۱ ساعت به هند رسیدند. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، برای استقبال از یوزها به پارک ملی کونو در ۳۲۰ کیلومتری جنوب دهلی‌نو رفت.
همان زمان، منتقدان هشدار دادند که یوزپلنگ‌های آفریقایی ممکن است برای سازگاری با آب‌وهوای زیستگاه جدید‌شان مشکل پیدا کنند. لوری مارکر، کارشناس نام‌آور یوزپلنگ و بنیان‌گذار بنیاد بین‌المللی حفاظت یوزپلنگ در نامیبیا: “یوزها جانورانی‌اند با قدرت سازگاری بالا و در این زمینه نگرانی نیست.”
نگرانی از تهدیدهای موجود برای یوزپلنگ‌ها در هند
نگرانی دیگر کارشناسان و منتقدان وجود پلنگ و سگ‌های وحشی بود و همچنین از بین رفتن زیستگاه پهناور یوزپلنگ‌ها. یک یوزپلنگ به فضایی وسیع و ۱۰۰ کیلومترمربعی برای گشت‌زنی نیاز دارد. شاید یوزها از مرزهای بدون حصار پارک ملی کونو (حدود ۳۵۰ کیلومترمربع) خارج شوند. حالا یا پلنگ‌ها آن‌ها را می‌کشند یا ممکن است یک بز اهلی را بخورند و روستاییان هم در واکنش، یوزها را مسموم کنند.
با این حال، گوش مدیران هندی چندان به این انتقادها بدهکار نبود و با جدیت کار را دنبال کردند. یوزها را یک ماه در قرنطینه نگه داشتند و پس از تطابق با شرایط آب‌وهوایی، در یک فضای محصور و شش کیلومترمربعی رهایشان کردند. همان ابتدای کار بود که اعلام شد برای این پروژه ۱۱.۴ میلیون دلاری بودجه بیشتر نیز جمع‌آوری خواهند کرد. هندی‌ها امیدوارند جمعیت این گربه‌سان را در زمان کوتاهی به ۴۰ فرد برسانند و شرکت دولتی نفت هند بخش عمده این بودجه را تامین می‌کند. ماه گذشته نیز ۱۲ یوزپلنگ دیگر این بار از آفریقای جنوبی وارد هند شدند.
اخبار خوش از طرح احیای یوزپلنگ در هند
اکنون پس از حدود هفت ماه اخباری از هند رسیده است. یکی از یوزپلنگ‌های ماده که از نامیبیا منتقل شده بود، چهارقلو زایید. وزیر محیط زیست هند ضمن اعلام این خبر آن را «رویدادی مهم» دانست و نخست‌وزیر نیز آن را «خبری فوق‌العاده» توصیف کرد.
خبر دیگر این بود که دو یوز وارداتی از نامیبیا (یک نر و یک ماده) در طبیعت رها شدند. متولیان این پروژه انتظار ندارند این دو یوز بتوانند در شکار چندان موفق باشند اما امیدوارند آن‌ها جفت‌گیری کنند.
یوزپلنگ دیگری در جاده تلف شد
نپال مقصد احتمالی یوزپلنگ‌های آفریقایی
در این میان، البته خبر بدی هم منتشر شد. یکی از یوزپلنگ‌های وارداتی از نامیبیا به دلیل نارسایی کبد مرد. اما این پروژه تنها طی هفت ماه چنان موفق بود که در نپال، کشور همسایه هند، معرفی این گونه به طبیعت به سوژه‌ای داغ بدل شد. هرچند مدارک و مستندات زیادی درباره حضور یوزپلنگ در هند وجود دارد، کارشناسان درباره پیشینه حضور این گونه در نپال اتفاق نظر ندارند.
این مطلب به صلاحدید سردبیر در بخش هایی خلاصه یا ویرایش شده است.
پایان پیام
