آشنایی با درختان ایران، درخت زربین

مجله گیچ gich.ir فاطمه سادات طباطباییپور: درختان از جمله موجودات زندهای هستند که در طول تاریخ خدمات گستردهای به نسل بشر عرضه کردهاند. از هیزمی که برای روشن کردن آتش استفاده شده گرفته تا چوبی که در کشتی، خانهها، ارابه و پلها استفاده شده و هرکدام به نوعی در بقای نسل بشر تاثیرگذار بودهاند.
اما اکنون با گسترش رویههای جعلی به بهانه درختکاری، روز درختکاری رسما به “نهال کُشی” تبدیل شده است. پس تلاش میکنیم با معرفی درختان ایران، توجه عمومی را به امر مهم “داشت” یا “درختداری” جلب کنیم. یعنی حفاظت و پاسداری از درختانی که اکنون در رویشگاههای مختلف کشور وجود دارند.
به عبارت دیگر همزمان باید تفکر و رویه اصولی حفاظت از درختان موجود فراگیر شود، سپس برای احیای جنگلها و درختکاری طبق اصول علمی و کارشناسی شده پیش برویم.
در این بخش به معرفی درخت «سرو زربین» میپردازیم و با خصوصیات و ویژگیهای آن بیشتر آشنا میشویم.
تبار شناسی درخت سرو زربین
زربین، سرو با نام علمی: Cupressus sempervirens گونهای از درختان همیشه سبز، از دسته مخروطیان (Pinophyta) ردهٔ ناژویان (Pinopsida)، راستهٔ کاجیان (Pinales)، تیرهٔ سروها (Cupressaceae)، سردهٔ سرو ناز (Cupressus) است.
رویشگاه سرو زربین
رویشگاه درختان مخروطی زربین در درههای شمالی البرز و در مناطق رودبار، منجیل، زرینکل و گرگان یافت میشوند. سرو زربین درختی دارای ریشههای محکم و عمیق است. گونههای همراه و همزیست زربین ۶۰ نوع است.
زربینستان واقع در حسنآباد چالوس از جنگل های باستانی این گونه بشمار می رود که با تهدیدهای مختلفی از جمله خشکیدگی و آتشسوزی مواجه هستند و این باعث نگرانی برای سلامت این گونه درختی است.
جنگل های زربین شهرستان بهمئی در جنوب غرب ایران و جنوب استان کهگیلویه و بویراحمد، دارای مساحتی معادل ۱۰۰۰ هکتار است. layer or stratum فوقانی این جامعه زربین و اشکوب پایینی را درختان بلوط تشکیل می دهد.
ساختار و ویژگیهای درختان زربین
قدمت سرو زربین به دوران بین یخچالی میرسد و در برابر سرمای سخت زمستان، مقاوم است. در ساختمان این جامعه گیاهی عناصر مدیترانه ای خاک مطلوب برای رویش این جنگل ها؛ مارن آهکی بوده و بارش مطلوب منطقه حدود ۵۰۰ میلیمتر است.
ازگونه های مقاوم این جنگل ها، می توان کاج بروسیا را نام برد. چوب سبک و مقاوم آن را می توان از دلایل نابودی این جنگل ها برای کاربرد در صنایع و محصولات چوبی برشمرد.
همزیستی زربین با دیگر درختان و گیاهان
درختچههای همراه زربین عبارتاند از: شیرخشت، یاسمن زرد، زرشک، انار، سیاه تَلو، اُرمَک و دربعضی از دامنهها و نقاطی که دارای خاک غنی است، درختان کَرکُو، داغداغان، سفید مازو، ون، آلوچه و گیچ (ولیک) دیده میشود.
توضیح بیشتر و منابع پست زربین
- Cupressus sempervirens
- Pinus brutia Michx
- اشکوب: به نحوه قرار گرفتن پوشش گیاهی طبقهای و متمایز در سطوح مختلف ارتفاعی اشکوب میگویند. در جنگلها معمولا سه اشکوب شاخص شامل درخت، درختچه و پوشش علفی وجود دارد.
منابع مطلب زربین:
- تکنولوژی چوب_دکتر پارسا پژوه. انتشارات دانشگاه تهران
- حمایت جنگل دکتر قربان شهریاری. انتشارات دانشگاه تهران
- آفات درختان و درختچه های گیاهی. منصور عادلی
- انتشارات دانشگاه تهران درختان و درختچه های ایران- حبیب الله ثابتی