مجله گیچ gich.ir احسان میرزائی: افتتاح رسمی میدان نفتی آذر از جمله رویدادهای حائز اهمیت پایان سال ۱۳۹۹ است. اما عملیات اکتشاف و تولید نفت در دوران معاصر و در نقاط مختلف جهان همواره با طبیعت و جوامع محلی در تعارض بوده است.
البته شرکت‌های نفتی بین المللی کم یا زیاد برای انجام مسئولیت‌های اجتماعی تلاش کرده‌اند، اما گویا آن تلاش‌ها کافی نبوده و تاثیرات نامطلوب صنایع در سکوت مسئولین و مدیران همچنان ادامه دارد.
گاهی این تهدیدها به امری عادی در چرخه صنعت تبدیل شده است. استمرار عوارض و معضلات محیط زیستی، فرهنگی و اجتماعی در عسلویه تنها یک نمونه از آن است.
مانند: دود مشعل، پساب ورودی به دریا و سفره‌ها آب زیر زمینی، دپوی غیر استاندارد گوگرد، نشتی نفتکش‌ها و لوله‌های انتقال نفت و فراورده‌های نفتی و…
امروز دوشنبه ساعت ۱۱ (۱۰ اسفند ۱۳۹۹) میدان نفتی آذر توسط رئیس جمهور از طریق ویدئوکنفرانس و با حضور وزیر نفت، رسما افتتاح شد.
این میدان نفتی در جنوب غربی ایلام و در شهرستان مهران قرار دارد. از آنجا که یک میدان نفتی مشترک با کشور عراق است، برای کشور ما از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
توسعه پایدار و متوازن در اکتشاف و تولید
آنچه که در اجرای طرح‌های اکتشاف و تولید نفت و گاز در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، محیط‌زیستی و طبیعی (در کوتاه مدت و بلند مدت) حائز اهمیت است، برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری جدی و دقیق برای تامین توسعه پایدار و متوازن و تمایل و انعطاف پذیری شرکت‌های نفتی برای تحقق اهداف توسعه پایدار و متوازن است.
امری که به همزیستی مسالمت آمیز انسان و طبیعت نگاهی بلند مدت دارد و تعاملی مفهومی بین عناصر طبیعت ایجاد می‌کند.
در حالی که انسان به عنوان یک طرف این ارتباط، خودش از نظام هستی جدا نیست و نتیجه تصمیماتی که می‌گیرد و تغییراتی که در نظام هستی ایجاد می‌کند، در نهایت باز دامان انسان را در حال یا آینده می‌گیرد.
مسئولیت‌های اجتماعی شرکت نفت در میدان نفتی آذر
هرچند شرکت ملی نفت ایران در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود اقداماتی در زمان اجرای طرح توسعه میدان آذر انجام داده؛
اما به نظر می‌رسد جبران خسارت ناشی از:
- احداث ۱۸۰کیلومتر خط لوله ۱۶اینچ جهت انتقال نفت به چشمه خوش
- احداث ۱۳۰کیلومتر خط لوله ۱۶اینچ برای انتقال گاز ترش به مرکز جم‌آوری گاز دهلران جهت انتقال به NGL_3100
- احداث بزرگترین سازه بتونی در محدوده رودخانه چنگوله به طول ۳۸۰ متر و بیش از ۹۱۰۰ متر مکعب بتن ریزی
- احداث ۴۰کیلومتر خط لوله برای انتقال آب به تاسیسات واحد فراورش مرکزی
- و تمام ردپای اکولوژیکی که در طرح توسعه میدان نفتی آذر داشته…
چه بخواهیم یا نخواهیم خسارات و فشارهایی به طبیعت، فرهنگ و جامعه تحمیل کرده است. هرچند این خسارات ناگزیر بوده اما نمی‌توان انتظار داشت که با اقدامات نمادین مانند تجهیز کتابخانه، نهال‌کاری و…، قابل جبران باشد!
تاثیر تحریم‌ها در توسعه میدان نفتی آذر
بدون شک میدان نفتی آذر که پیشتر به تولید زودهنگام روزانه ۳۰هزار بشکه رسیده بود و پیشبینی شده در مرحله نهایی به تولید روزانه ۶۵هزار بشکه برسد، در توسعه اقتصادی کشور تاثیرگذار است.
هرچند تحریم‌های اقتصادی آمریکا طی سال‌های گذشته بر میزان درآمدهای نفتی کشور تاثیر گذاشته است. اما دستاوردی که در طرح توسعه میدان نفتی آذر به چشم می‌آیدتامین ۷۵% از کالاهای پروژه از طریق سازندگان و تامین کنندگان داخلی است.
اگر دیپلماسی در کنار دستاوردهای صنعت نفت در دوران تحریم (خودباوری و خوداتکایی ملی)، قرار گیرد؛ پیشبینی می‌شود که کشور ایران طی سال‌های آینده، نه فقط در بخش صادرات نفت و فراورده‌های نفتی، بلکه در زمینه صادرات خدمات و کالای مرتبط با صنعت نفت، به جایگاه حقیقی خود در بازار جهانی برسد.
اشتغال بومیان در میدان نفتی آذر
بیکاری همواره یکی از مسائل مهم کشور در دولت‌های مختلف بوده است. یکی از موضوعات اصلی که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و حتی مجلس مطرح می‌کنند، ایجاد اشتغال و رفع بیکاری است.
اما انتظار می‌رود دولتمردان و مدیران ارشد نفت، به انتشار آمار کمی اکتفا نکنند. ایشان باید با تعهد بیشتر از نظر کیفی در خصوص استخدام افراد بومی گامی فراتر بردارند. انتظار می‌رود با اجرای عدالت در جذب نیروی بومی علاوه بر بحث معیشت به توسعه فرهنگی و اجتماعی توجه ویژه شود.
طبق آماری که روابط عمومی شرکت ملی نفت منتشر کرده:
- ۵۲ درصد از شاغلان طرح توسعه میدان آذر از نیروهای بومی استان ایلام تامین شده.
- این طرح در مجموع باعث اشتغال ۳۰۴۷ نفر به طور مستقیم و ده هزار نفر به طور غیر مستقیم شده
اقدامات نمادین در راستای مسئولیت‌های اجتماعی
همزمان با طرح توسعه این میدان نفتی پویش داوطلبانه جمع‌آوری درب ظروف پلاستیکی اجرا شده است. اگر بخواهیم با تفکر محیط‌زیستی چنین اقدامی را تحلیل کنیم باید بگوییم هر اقدامی که به نفع محیط‌زیست باشد قابل تقدیر است.
اما در خصوص طرح توسعه میدان آذر با تمام آن ردپای محیط زیستی و… که داشته، آیا این یک اقدام همسنگ است؟!
- احداث کتابخانه، تجهیز و استاندارد سازی برخی از مدارس شهری و روستایی مهران نیز انجام شده است.
- تجهیز کتابخانه مساجد مهران
- یاری رسانی به آسیب دیدگان حوادث طبیعی
- ساخت و تجهیز کامل پاسگاه میله ۲۸ هنگ مرزی مهران
- برگزاری دوره‌های آموزشی مین و مهمات عمل نکرده
- ایجاد فضای سبز در منطقه
از دیگر اقدامات شرکت ملی نفت ایران در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی در توسعه طرح میدان نفتی آذر است. اما این اقدامات از بعد فرهنگی، اجتماعی و محیط‌زیستی، صرفا به عنوان نشان دادن حسن نیت تلقی می‌شود.
این اقدامات از نظر فنی و قدرت تاثیرگذاری (در مقابل حجم تغییرات و تخریب در منطقه) چندان قابل توجه نیست. شرکت نفت باید طرح‌های فرهنگی، اجتماعی و محیط‌زیستی خود را با مشارکت موثر سازمان‌های مردم نهاد حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و محیط زیستی که به طور حرفه‌ای فعالیت می‌کنند و همینطور با کمک گرفتن از کارشناسان دلسوز حوزه جامعه شناسی و فرهنگ، تهیه، تدوین و در اختیار عموم ذینفعان قرار دهد.
اکنون باید منتظر باشیم که آیا شرکت نفت به تعهدات خود پایبند می‌ماند یا از زیر بار آن شانه خالی می‌کند.
پایان
