سیل و اقدامات پس از آن

تبعات سیل را جدی بگیریم.

مجله گیچ gich.ir احسان میرزائی: اقدامات پس از سیل و نحوه‌ی امداد و نجات در شهر‌ها و روستاها قبل، هنگام و بعد از وقوع سیل متفاوت است. میزان خسارت‌ها بر اساس عواملی چون معماری خانه‌‌ها و مقاومت آن در برابر آب، ویژگی‌های ساختاری زمین و توانایی آن برای حفظ پایداری خانه‌ها، شیب منطقه، شدت جریان آب و… نیز متغیر است.

• راهکارهایی برای دفع آفت‌های محیط زیست
• آفتی به نام‌ فرهنگسازی
• اسنپ و حقوق شهروندی
• گزارش جامع نظارتی طرح مردمی کیمد
• تفاوت فعال رسانه ای با کارشناس روابط عمومی و رسانه

اما نکته‌ی مهم در امر امداد و نجات مدیریت بحران است و این کار وظیفه و رسالت ذاتی “جمعیت هلال” در ایران یا صلیب سرخ در دیگر کشورها است. مدیران هلال احمر با مدیران و مسئولین محلی جلسات ستاد مدیریت بحران را ترتیب می‌دهند و باید یک موج رسمی رادیویی برای انتقال سریع و گسترده‌ی پیام‌های (آموزش، اطلاعیه، اعلام خطر و…) سخن‌گوی ستاد بحران به مردم گرفتار یا در معرض سیل معرفی کنند.

طی سال‌های گذشته و تجربه‌های متعدد سیل و زلزله شاهد حضور احساسی و غیر الزامی مردمی و حتی برخی گروه‌های غیر دولتی بودیم که باعث ایجاد راه‌بندان در مسیر‌ امداد می‌شدند، گذشته از مبحث رفتار احساسی، برخی مردم و گروه‌ها به دلیل وجود فساد در هلال احمر و یا احتمالا کلاه‌ برداری برخی از افراد منفعت طلب، تلاش می‌کنند کمک‌های نقدی و غیر نقدی را با دست خود به افراد آسیب دیده برساند. این امر نیز در جایگاه خود باعث بروز آسیب‌هایی از نوع دیگر می‌شود.

در هر صورت پس از مدتی سیلاب از شهر و روستا می‌گذرد و به مسیر خود ادامه می‌دهد، اما باید بدانیم که پس از سیل برای حفظ سلامت خود و جلوگیری از آسیب بیشتر به خانه و لوازم  آن، چه باید کرد.

پس از فروکش کن سیل به خانه برگردید

• به خانه برگردید، به شرطی که ستاد مدیریت بحران با توجه به شرایط اجازه داده باشد.
• اگر پیش از خروج از خانه برق را از کنتور قطع نکرده بودید، حتما صبر کنید تا اداره برق وضعیت شبکه برق رسانی و داخل خانه را کنترل و تایید کند.
• در کوچه و خیابان به تیرهای برق دست نزنید احتمال برق گرفتگی وجود دارد.
• پس از پایان سیل، هنگام بازگشت به خانه شدیدا احتیاط کنید. گودال‌های پنهان زیر گل و لای، کابل‌های برق، برخی جانداران مانند مار که همراه سیل آمده، لاشه‌ی حیوانات و…
• آب به لوازم خانگی برقی نفوذ کرده، آن‌ها را روشن نکنید. چون خطر برق گرفتگی و آتش‌سوزی وجود دارد. سیستم گرمایشی، سرمایشی و دیگر وسایل برقی را تا تمیزی و خشک شدن کامل روشن نکنید. از متخصص یا برق‌کار مجرب کمک بگیرید تا باعث خسارت بیشتر نشوید.
• برای اطمینان از ایمنی شبکه برق خانه، کنتور اصلی برق باید توسط برق‌کار مجرب تمیز، خشک و آزمایش شود.
• اداره‌ی برق مسئولیت بازسازی و اتصال شهر و روستای شما به شبکه‌ی برق را دارد. رفع خرابی و انجام کارها کمی زمان‌بر است در این مدت صبور باشید و شبکه داخلی خانه‌ی خود را به کمک فرد متخصص بازدید و تعمیر کنید.

اطمینان از ایمنی و پایداری خانه پس از سیل

• مطمئن شود که ساختمان خانه‌ی شما سالم و ایمن و پایدار است.
• اطراف خانه را با دقت بازدید و حتی تا چند متری خانه را چک کند. حفره‌ها، فرونشست‌ها، ترک‌های روی دیوار، نشست پی ساختمان و… را کنترل کنید.
• خانه همچنان دچار آب گرفتگی است مراقب دهانه‌ی چاه فاضلاب باشید. چشم بسته و به حساب اطمینان سابق وارد خانه نشوید.
• ممکن است گودالی کف خانه ایجاد شده باشد یا در میان گل‌ و لای شیشه‌های شکسته و دیگر موارد خطرناک باشد، احتیاط کنید.

بیماری‌های ناشی از سیل

• ممکن است سیل با فاضلاب، سموم مختلف و لاشه‌ی حیوانات آلوده شده باشد. این مسئله می‌تواند باعث انتشار بیماری (وبا، حصبه، تب زرد، مالاریا و…) و عفونت شود.
• اداره‌ی آب و فاضلاب مسئول رفع خرابی شبکه‌ی آب رسانی و کنترل کیفیت آب شرب منطقه است. تا زمان تایید پاکی و سلامت آب شرب شهری از آب‌های بسته بندی شده استفاده کنید.
• ممکن است برخی اقلام خوراکی موجود انبار در مجاورت آب آلوده خراب شده باشد. آن را با رعایت نکات بهداشتی و محیط‌زیستی از محل خارج و در جای مناسبی که به دیگران آسیب نزند قرار دهید.
• بدون رعایت نکات ایمنی هرگز (چکمه بلند، لباس یک‌سره ضد آب، دست‌کش بلند و…) وارد آب سیل نشوید.
• مراقب کودکان باشید و هشدارهای بهداشتی را جدی بگیرید.

احتمالا اسناد ملکی و هویتی شما در سیل از بین رفته

• اگر اسناد ملکی، قراردادها، تفاهم‌نامه‌ها و مدارک هویتی شما در اثر سیل مخدوش شده است با احتیاط آن را تمیز کرده و بگذارید خشک شوند. اگر احتمال می‌دهید هنگام تمیزکاری خراب می‌شود صرفا بگذارید خشک شوند.
• این مدارک با ارزش هستند پس مراقب باشید که آسیب بیشتر نبینند. از آن‌ها به درستی نگهداری کنید تا در زمان مناسب اگر لازم بود تعویض کنید.
• خرابی و خسارت سیل در خانه را مستند سازی کنید. در صورت امکان خسارت‌ها و آسیب‌های وارده به خانه‌ی خود را با تلفن‌ همراه و دوربین به شکل عکس و فیلم ثبت کنید.
• برخی خانه‌ها بیمه دارند. پس در زمان مناسب با بیمه هماهنگ کنید تا برای ارزیابی خسارت به خانه‌ی شما بیایند.
• روند مستند سازی و ثبت خسارت را برای دریافت کمک‌های نقدی دولتی و بسته‌های حمایتی پیگیری و طی کنید.

مراقبت جدی از کودکان سیل زده

 افراد زیادی در طول عمر خود سیل را تجربه نکرده‌‌اند چه برسد به این‌که در سیل بی‌خانمان شده باشند. سیل گسترده‌ی نوروز ۱۳۹۸ خانواده‌های زیادی را در شهرها و روستا‌های کشور مجبور به ترک خانه و کاشانه‌ی خود کرد. در این بین کودکان به دلایل مختلفی علاوه بر خسارات سیل متحمل فشارهای روانی بیشتر هستند.

• کودکان را همواره در منطقه‌ای ایمن و سلامت نگهداری کنید.
• کودکان به دلیل آلودگی سیل به انواع سموم، لاشه‌ی حیوانات و فاضلاب به هیچ وجه وارد سیل نشوند.
• در صورت امکان تا پاکسازی، شست‌وشو و ضد عفونی کامل خانه وارد شهر و روستا نشوند.
• به محض فروکش‌ کردن سیل و آب‌گرفتگی کودکان وارد شهر و روستا نشوند.
• طی روزهای اقامت در اردوگاه آموزش‌های بهداشتی برای حفظ سلامتی و امنیت به کودکان ارائه شود.
• کودکان نباید با انواع پسماند باقی‌مانده از سیل تماس داشته باشند. پسماندها باید زیر نظر مسئولین مربوطه و با رعایت الزامات بهداشتی و محیط‌زیستی از سکونت‌گاه‌ها دور شود.
• سیل برای کودکان تعریف شود، فلسفه‌ی طبیعی سیل، دلایل بروز و تشدید آن را بگویید تا بدانند.
• از کمک داوطلبانه‌ی کودکان در انجام کارهای سبک و ایمن اردوگاه سیل‌زدگان استقبال شود. بگذارید روحیه کار داوطلبانه، مشارکت، هم‌نوع دوستی و مفید بودن در جمع بین آن‌ها ترویج شود و رشد کند.

پاکسازی آثار سیل در خانه

• هنگام پاک‌سازی خانه نکات بهداشتی و ایمنی را رعایت کنید. از دست‌کش و چکمه استفاده کنید، از تماس با آب باقی مانده از سیل پرهیز کنید.
• لوازم مورد نیاز برای پاکسازی بعد از سیل:

1. دستکش ضد آب
2. ماسک‌، چکمه، لباس ضد آب و سایر ابزارهای محافظتی
3. بیل، جارو، تی، سطل و…
4. کیسه‌های زباله پلاستیکی
5. مواد شوینده و ضد عفونی کننده‌ی مناسب
6. تشت و لگن بزرگ برای خیساندن ملحفه، پتو و البسه، طناب برای رخت آویز…

تجهیزات فنی برای پاکسازی سیل

• با توجه به شرایط خانه‌ی شما، ممکن است لازم باشد تا تجهیزاتی را به امانت بگیرید یا برای مدتی اجاره کنید. مانند پمپ کف کش یا لجن‌کش، کابل برق، پنکه یا بخاری، اجاق گاز و…
• هنگام استفاده از تجهیزات برقی، کابل‌ها را از آب جدا کنید و روی دیوارها‌ مهار کنید.
• برای خارج کردن حج زیاد گل و شل از حیاط نیاز به باب کت و… است.

سیل به چاه فاضلاب نفوذ کرده

• با توجه به سرعت، شدت و پایداری جریان سیلاب و آب‌گرفتگی و جنس خاک، زمین زیر پای شما آب را به خود کشیده است. در کوهستان‌هایی که جنگل‌های آن تخریب شده است این امر باعث رانش زمین و خسارت به خانه‌ها می‌شود.
• در مناطق هموار و دشت‌ها آبگرفتگی خانه را به آرامی خارج کنید. به دلیل اشباع آب در زمین، از تخلیه‌ی ناگهانی چاه آب خود‌ داری کنید. چون ممکن است دیواره‌های چاه آسیب ببینید. این کار را طی چند روز انجام دهید.
• از پمپ لجن‌کش یا سطل برای تخلیه آب راکد در کف خانه استفاده کنید. مکنده‌ی آب (جارو برقی ویژه آب) برای خشک کردن دیگر سطوح  مفید و موثر است.
• اگر در مورد سلامت چاه فاضلاب مطمئن نیستید اقدامی نکنید. از ستاد مدیریت بحران بخواهید تا این مسئله را بررسی کنند.
• آب چاه باید توسط تانکر‌های مخصوص و افراد مجرب کشیده شود. سپس در خارج از شهر، جایی که از نظر بهداشتی و سلامتی برای شهروندان و محیط‌زیست آسیب کمتری دارد تخلیه شود.

خشک کردن خانه پس از سیل

• خانه خود را تا دمای ۴ درجه سانتی‌گراد بیشتر گرم کنید تا آب خشک شود.
• اگر از بخاری نفتی یا گاز سوز استفاده می‌کنید مراقب گاز گرفتگی باشید. یک سنسور مونوکسید کربن را خریداری و نصب کنید.
• در صورتی که خروجی دود وسایل گرمایشی احتراقی نامناسب باشد یا خود وسایل تنظیم نباشند، انتشار مونوکسید کربن می‌تواند سلامت و جان افراد را به خطر بی‌اندازد.
• از وسایل برقی که تحت تاثیر سیل بوده‌اند، کلیدها و پریز‌ها تا زمانی که توسط تکنسین تائید نشده است، استفاده نکنید.
• تفاوتی ندارد که شما از یک بخاری هیزمی استفاده می‌کنید یا یک چیلر حرارتی و شوفاژ، جوانب ایمنی را رعایت کنید.
• سیستم‌های خودکار الکترونیکی در چیلر‌ها پیش از روشن کردن نیاز به بازدید، کنترل و یا تعویض دارند. حتی برای امتحان هم آن را روشن نکنید.
• مجاری آب و هوای موتور‌خانه و دود‌کش‌ها را بررسی کنید، آن‌جایی که مسدود شده است را باز کنید.
• ممکن است فیلتر‌ها و عایق‌های رطوبتی لوله‌های موتور‌خانه خیس باشند، برای خشک کردن و جایگزین کردن آن با کارشناسان امر تماس بگیرید.

خارج کردن رسوبات سیل از خانه

• لوازم و وسایل کوچ را دور نریزید. مراقب باشید وسایل و لوازم کوچک شما در میان گل و لای به بیرون هدایت نشود.
• جانمایی محل دپوی پسماند ناشی از سیل. ستاد مدیریت بحران باید مناطقی را برای دپوی پسماند حاصل از پاکسازی شهر و خانه‌ها مشخص کند و تمام پسماند به آن محل منتقل شود.
• عیب‌یابی و تخمین خسارت. در خانه‌های چوبی یا سیمانی و با توجه به نوع معماری شرایط برای عیب یابی و بررسی میزان نفوذ یا خرابی در عمق دیوارها‌ متفاوت است.
• شست و شوی تمام سطوح را با آب پاک و سالم. آثار تمام آن‌ چیزی که همراه با سیل وارد خانه شده را به کمک شلنگ شستشو دهید.
• تمام سطوح وسایل و دیوارها را با مواد شوینده، بشویید و سپس آب بکشید.

ضد عفونی کردن سرویس بهداشتی پس از سیل

• پس از تخلیه‌ی کامل چاه فاضلاب توسط افراد متخصص و تانکر‌های ویژه یا رفع گرفتگی کانال فاضلاب شهری توسط اداره آب و فاضلاب، توالت را با شوینده‌ها و بعد مواد ضد عفونی کننده‌‌ی موثر به طور کامل بشویید و ضد عفونی کنید.
• تا زمانی که امکان استفاده از سرویس بهداشتی منازل وجود ندارد، ستاد مدیریت بحران موظف است با توجه به جمعیت چشمه‌های سرویس بهداشتی سیار (حمام و توالت) بهداشتی و ایمن را در محل مستقر کند.

بازدید و بررسی مجدد خانه پس از سیل

• خانه را به طور کامل خشک کنید. باز کردن پنجره‌ها، روشن کردن بخاری و…
• تمام سطوح را به طور کامل ضد عفونی کنید.
• کف‌پوش یا دیوار‌کوب‌ها، سرامیک و کاشی‌ها را بررسی کنید. اگر نیاز به تعمیر و تعویض دارند در بهترین فرصت انجام دهید.
• فضاهای پنهان بین دیوار‌ها، مسیر‌ لوله‌های هوا و دودکش را بررسی و ضد عفونی کنید.
• ممکن است جانداران کوچک یا مار به داخل خانه آمده و در حفره‌ها پنهان شده باشند، پس مراقب باشید.
• از آسانسور استفاده نکنید. تا حصول اطمینان از سالم بودن مدارها و خالی شدن چال آسانسور استفاده نکنید، با متخصص تماس بگیرید.

رسوبات سیل روی قالی و فرش و…

• در روزهای ابتدایی که آب پاک شهری در دسترس نیست، فرش‌ها و مبلمان خانه را خشک کنید که دچار پوسیدگی نشوند. اما ممکن است شرکت‌های قالی‌شویی خدمات ویژه‌ای برای سیل‌زدگان قائل شوند، ضمن اطمینان از رعایت اصول امانت‌داری از خدمات آن‌ها استفاده کنید. 
• گل و خاک باقی مانده بر روی مبلمان، لوازم و غیره را خارج از خانه بزدایید.
• اگر برخی اقلام خیس شده و سطح آن گلی است، بگذارید گل‌ و لای خشک شود و سپس آن را با فرچه بزدایید.
• لوازم خانه را با دقت بررسی کنید، مبل و صندلی‌های چوبی باید به مرور خشک شوند، اما به دلیل خیس خوردگی احتمال دارد درز آن‌ها از هم باز و اتصالات آن جدا شود، بیشتر احتیاط کنید.
• کفی‌ها و بالشتک‌ها را جداگانه بگذارید خشک شوند.

سیل و کپک و قارچ‌های آن

• کپک‌ها می‌توانند مشکلات جدی برای سلامتی (آلرژی و…) ایجاد کنند.
• ممکن است لازم باشد که خانه خود را به صورت حرفه‌ای تمیز کنید تا مجدد تحت پوشش بیمه قرار گیرد. با شرکت بیمه خود چک کنید. 
• برای پاکسازی کپک‌ها حتما از ماسک و دستکش استفاده کنید.
• برای به حداقل رساندن رشد کپک، روی آن را با بند‌ کشی، سیمان و رنگ کردن نپوشانید. بگذارید هوا به آن برسد، یا اگر وسیله قابل انتقال است به هوای آزاد منتقل کنید.
• خشک کردن و گرفتن رطوبت پارچه، خز، کاغذ و کتاب‌های آلوده به کپک می‌تواند جلوی رشد کپک را بگیرد!
• در صورت زنده بودن کپک، لکه برجا باقی می‌ماند. اجازه دهید خشک شود و سپس آن را خارج از منزل با فرچه تمیز کنید.
• برای شستشوی کپک از مواد طبیعی سرکه سفید، جوش شیرین و نمک دریا استفاده کنید.

غذا و داروی آغشته به سیل

• تمام قوطی‌های حاوی خوراکی در بسته‌ که در معرض سیل بوده‌اند و سالم هستند، صرفا برای مصرف باید ضد عفونی شوند.
• تمام داروها، لوازم آرایشی و بهداشتی که در معرض آب سیل قرار گرفته‌اند باید زیر نظر ستاد مدیریت بحران طبق رعایت اصول بهداشتی و محیط‌زیستی از خانه خارج و از دسترس کودکان دور شود. سپس داروهای‌ مورد نیاز تهیه شود.
• در صورتی که محتویات یخچال و فریزر از گزند سیل محفوظ بوده‌اند و سالم‌هستند. پیش از فاسد شدن مواد غذایی و خوراکی سالم زودتر از آن‌ها استفاده کنید.
• به طور کل در مورد مواد غذایی و بطری‌های نوشیدنی جوانب احتیاط را در نظر داشته باشید.

برخی چیزها پس از سیل هرگز نباید به خانه با گردانده شوند…

• پشم شیشه که برای عایق استفاده شده است.
• مبلمان شکسته و خرد شده
• تشک‌ها، عروسک‌هایی که با الیاف پنبه، پشم یا… پر شده‌اند.
• همینطور بالش‌ها و شاید روکش مبلمان که در معرض آب سیل قرار گرفته‌اند.
• این پسماند باید با نظارت اصلی و رعایت جوانب بهداشتی و محیط‌زیستی از منطقه خارج شود و بهترین روش برای دفع آن که آسیبی به طبیعت نزند لحاظ شود.

چه چیزی‌هایی را می‌توان پس از سیل دوباره استفاده کرد؟

• مبل و صندلی‌ها، میز‌و کمد‌های چوبی. ابتدا باید شسته، تمیز خشک و ضد عفونی شوند. برای خشک کردن آن عجله نکنید چون ممکن است باعث کج شدن و ایجاد انحنا شود، اما نور خورشید هم پاک کننده است هم خشک کننده.
• لباس‌ها را می‌توان با شست و شو به کمک مواد شوینده‌ی مناسب کاملا تمیز کرد.
• مراقب ماشین لباس‌شویی باشید که محل رشد قارچ‌ها نشود، برای ضد عفونی کردن ماشین لباسشویی از کارشناسان کمک بگیرید.
• لوازم و وسایل برقی
• ظروف آشپزخانه
• لوازم و تجهیزات کشاورزی و باغداری

مواردی که پیش از بازگشت به خانه باید رعایت کنید

هنگامی که سیلاب فروکش کرد بهتر است در خانه خود زندگی نکنید مگر آن‌که:

1. آب لوله‌کشی شهر یا روستا از سوی اداره آب و فاضلاب یا ستاد مدیریت بحران پاک و بهداشتی اعلام شود.
2. اتاق به اتاق خانه را کاملا تمیز و ضد عفونی کرده باشید.
3. تمام ظروف و وسایل آلوده شده به طور کامل شسته شده و ضدعفونی شده باشند. با استفاده از دیگ آب جوش یا استفاده از ترکیب استریلیزاسیون (یک پیمانه سفید کننده کلر به چهار پیمانه آب) ظروف را به طور کامل شستشو دهید.
4. سرویس حمام و توالت رفع عیب، تمیز و ضد عفونی شده باشد یا سرویس بهداشتی سیار در محل مستقر شده باشد.

پایان

احسان میرزائی

۳ فروردین ۱۳۹۸

آخرین ویرایش: شنبه ۸ مرداد ۱۴۰۱ – ۱۷:۲۰