شناسایی وسیع‌ترین رویشگاه سوسن چلچراغ در هیرکانی مرکزی. این رویشگاه وسعتی بالغ بر ۷ هکتار دارد که توسط گروه تحقیقاتی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس کشف و شناسایی شد. سوسن چلچراغ به عنوان نخستین گل ایرانی که در فهرست آثار ملی طبیعی ایران قرار گرفته در معرض خطر انقراض قرار دارد. کشف رویشگاه جدید، امیدها برای بقا و حفاظت از این گونه ارزشمند را افزایش داده است.
بیتا میرعظیمی | خبرنگار
مجله گیچ را در فضای مجازی دنبال کنید:
سوسن چلچراغ اندمیک ایران و نادر در جهان
مجله گیچ gich.ir به نقل از روزنامه ایران: سوسن چلچراغ یکی از گیاهان اندمیک ایران و نادرترین گل جهان است. جنگل‌های هیرکانی به دلیل قدمت بسیار زیاد آن به عصر یخبندان نیز باز می‌گردد. جنگل هیرکانی دارای گونه‌های گیاهی و جانوری منحصربه‌فردی است.
سوسن چلچراغ گونه‌ی اندمیک ایران
یکی از این گیاهان اندمیک و بومی که نادرترین گل جهان نام گرفته، گل سوسن چلچراغ (Lilium ledebourii) است. این گیاه علفی مقاوم، تنها در سال یک بار و در ماه‌های خرداد و تیر رشد کرده و در ارتفاعی بین۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر قد می‌کشد. گلی بسیار زیبا که علاقه‌ای به ازدیاد و تکثیر نداشته و به همین دلیل نیز در معرض خطر انقراض قرار دارد.
- کاشت درخت در گودال خالی سال های قبل
- قطع درختان مجموعه‌های تاریخی در تهران
- بیانیه انجمن جنگلبانی ایران
- درخت هایی که نباید در تهران بکاریم
- مسئله درختکاری
سوسن چلچراغ گونه‌ی تکثیر گریز و در معرض انقراض
به گفته‌ی حامد یوسف‌زاده عضو هیأت علمی و دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس: گل سوسن چلچراغ برای دوران چهارم زمین‌شناسی است. این گل از لحاظ ژنتیکی یکی از نوادر طبیعی جهان به‌شمار می‌رود. گلی تکثیر گریز که درصد زادآوری بسیار کندی داشته و به همین دلیل نیز هر روز بیش از پیش در معرض انقراض قرار می‌گیرد.
سوسن چلچراغ را مروارید جنگل‌های هیرکانی
یوسف‌زاده: سوسن چلچراغ را مروارید جنگل‌های هیرکانی است. اولین بار «کارل فردریش فون لدبور» گیاه‌شناس آلمانی در سال ۱۳۵۴ این گل را در روستای داماش واقع در استان گیلان کشف کرد. همه تصور می‌کردند که این گیاه تنها در این منطقه وجود دارد. اما سال‌ها بعد ۷-۸ رویشگاه جدید از این گل منحصربه‌فرد در جاده زیبای اسالم به خلخال کشف و شناسایی شد.
در حال حاضر ۲-۳ رویشگاه با فاصله اندک در اسالم گیلان وجود دارد. همینطور یک رویشگاه در نمین اردبیل، نوشا تنکابن، بندپی بابل، جنگل‌های مازیچال کلاردشت مازندران، ماسوله، منطقه ونستان اشکورات و املش گیلان وجود دارد. این گیاه اغلب نزدیک مرز جنگلی و ارتفاعات بالادست و مناطق صخره‌ای با خاک عمیق رشد می‌کند.
سوسن چلچراغ از اواسط اردیبهشت ماه تا اواسط خرداد گل می‌دهد. این گیاه میان علفزارها خود را پنهان کرده و به همین دلیل پیدا کردنش بسیار سخت است.
- کاشت درخت در گودال خالی سال های قبل
- قطع درختان مجموعه‌های تاریخی در تهران
- بیانیه انجمن جنگلبانی ایران
- درخت هایی که نباید در تهران بکاریم
- مسئله درختکاری
سوسن چلچراغ گیاهی تکثیرگریز و نیاز به حفاظت
یوسف‌زاده: اهمیت شناسایی این رویشگاه ارزشمند به دلیل همجواری با پراکنش گونه نادر سفید مازو و گونه در حال انقراض افرای مازنی است. در این رویشگاه به جز سوسن چلچراغ، گونه‌های دارویی دیگری از جمله «گل صدتومنی» نیز شناسایی شده است.
یوسف‌زاده: چنانچه سازمان محیط زیست و سازمان منابع طبیعی ورود کرده و این رویشگاه را محصور کند، این منطقه به ذخیره‌گاه این گل تبدیل شده و تراکم آن بیشتر خواهد شد.
حساسیت سوسن چلچراغ نسبت به پاکوب خاک
یوسف‌زاده: باید توجه داشت که همه گیاهان پیازدار از جمله سوسن چلچراغ، به کوبیده شدن خاک بسیار حساس هستند. سوسن چلچراغ با قدم زدن و برهم زدن خاک، از بین رفته و نابود می‌شود. بر این اساس بهتر است گردشگران علمی در جنگل، تنها از دور شاهد زیبایی‌های این گل بوده و به هیچ وجه نزدیک آن نشوند.
خوردن سرگل سوسن چلچراغ توسط گاوها و مرال
یوسف‌زاده: متأسفانه شاهدیم که سرگل این گونه در حال انقراض، در اسالم توسط گاوهای محلی و در مناطق بالادست توسط مرال‌ها خورده می‌شود. در همین راستا در تلاشیم برای حفاظت بیشتر، دورتادور این رویشگاه را محصور کنیم. هدف ما عدم ورود هیچ انسان و حیوانی به داخل محدوده است. از سویی دیگر اگرچه گفته می‌شود این گیاه تکثیرگریز است، اما تکثیرش به‌رغم زمانبر بودن، امکانپذیر است.
- کاشت درخت در گودال خالی سال های قبل
- قطع درختان مجموعه‌های تاریخی در تهران
- بیانیه انجمن جنگلبانی ایران
- درخت هایی که نباید در تهران بکاریم
- مسئله درختکاری
ذخیره‌گاه ژنتیک سوسن چلچراغ
از راه‌اندازی سیستم مدیریت هوشمند جنگلداری (Smart forestry management) برای اولین بار در کشور خبر داده و می‌گوید: در همه فاصله‌های جنگل تحقیقاتی، تنوع زیستی اعم از گونه‌های گیاهی و جانوری را شناسایی کرده و بالای ۳۰۰ گونه از گیاهان علفی و… به انضمام عکس‌های باکیفیت را ثبت کرده و در یک وب سایت قرار داده‌ایم.
گردشگران علمی برای بهره‌گیری از اطلاعات این گونه‌ها، تنها کافی است در هنگام ورود به جنگل، اپلیکیشن این سیستم را در تلفن همراه خود نصب کرده و با انواع گیاهان و حیوانات و وضعیت آنها اعم از تعداد، گونه‌های در حال انقراض و… آشنا شوند.
یوسف‌زاده از پیگیری‌های لازم برای معرفی این جنگل تحقیقاتی به عنوان ذخیره‌گاه ژنتیک می‌گوید. وی تاکید می‌کند گونه‌های جانوری مانند پلنگ، خرس، مرال و… در فصل گاوبانکی، زینت‌بخش این منطقه تحقیقاتی و جنگلی بوده و یکی از قابلیت‌های مهم و ارزشمند این جنگل محسوب می‌شود.
لازم به ذکر است که پیش‌تر در این منطقه چندین پلنگ شناسایی کرده و به دلیل مجاورت آن با نهرودبار، پلنگ‌ها را نهرو۱، نهرو۲، و نهرو۴ نامگذاری کردیم. همچنین جاده سلامت را نیز راه‌اندازی کردیم تا با کمک استادان و دانشجویان، گونه‌های ارزشمند این جنگل تحقیقاتی اعم از (گیاهی و جانوری) را به گردشگران علمی معرفی کنیم.
پایان
