نوتلا و پالم چطور زمین را نابود می‌کنند؟

۰ زمان تقریبی مطالعه 7 دقیقه

چیرگی نظام سرمایه داری بر سبک غذایی جوامع مختلف از کانال صنعت غذا و به کمک رسانه‌ها و تبلیغات منافع و سود هنگفتی عاید ایشان کرده، سودی که زمین تاوان آن را می‌دهد!
ا.م

مجله گیچ‌ gich.ir احسان میرزائی: نیاز انسان به خوراک برای حفظ بقا و سلامتی امری عادی و طبیعی است و به هر حال منشا بسیاری از خوراک‌ها مزارع و باغ‌ها هستند. البته برخی از میوه‌ها، سبزی‌ها و گیاهان دارویی نیز خودرو هستند و توسط برخی افراد مستقیم از طبیعت (کوه، جنگل و مرتع) برداشت می‌شوند، که برداشت بی رویه و غیر اصولی به مرور آسیب جدی و غیر قابل جبرانی به طبیعت وارد می‌کند.

زمین کشاورزی حاصل‌خیز و آب مورد نیاز در سیاره زمین آنقدری نیست که بتواند نیاز‌های افسار گسیخته‌ بشر را تامین کند! بنابراین در سراسر زمین چشم طمع به سوی جنگل‌ها، مراتع و زیستگاه‌های حیات وحش است.

هرچند ممکن است ما ده‌ها و بلکه صدها کیلومتر از جنگل‌ها دور باشیم، اما تحقیق و آگاهی از ردپای محیط‌زیستی محصولاتی که مصرف می‌کنیم بسیار مهم است.

جهانی سازی محصولات مختلف مانند کرم نوتلا باعث افزایش تقاضا (فراتر از توان و ظرفیت تولید فعلی) برای روغن پالم می‌شود و به تبع آن جنگل‌زدایی بیشتر شده و در این فرآیند مصرف‌گرایانه‌ و خودخواهانه‌ جهانی حیوانات، پرندگان و گیاهان بیشتری با خطر انقراض روبرو می‌شوند.

آتش‌سوزی جنگل‌های آمازون

مجله گیچ‌ gich.ir: طی سال ۲۰۱۹ میلادی شاهد بزرگ‌ترین آتش سوزی در جنگل‌های آمازون بودیم، آتشی که از ایستگاه‌های فضایی قابل مشاهده بود و گویا هیچ اراده‌ای برای مهار آن وجود نداشت، تا جایی که خشم برخی دولت‌ها را برانگیخت، اما رئیس جمهور برزیل چندان از این وضعیت ناراحت نبود!

چیرگی نظام سرمایه داری بر سبک غذایی جوامع مختلف (رژیم غذایی، سلیقه، نیاز، انتخاب، تفکر و رفتار) از کانال صنعت غذا و به کمک رسانه‌ها و تبلیغات منافع و سود هنگفتی عاید ایشان کرده است.

اما از آنجا که سهم کشور برزیل از سود مربوطه به عنوان تامین و تولید کننده‌ی اصلی ناچیز است؛ رئیس جمهور برزیل در جریان آتش سوزی آمازون میل چندانی به کنترل و مهار آتش نداشت و نارضایتی از این امر در فحوای کلام و پاسخ‌های او به سران کشورهای دیگر مشهود بود.

کشور برزیل بزرگ ‌ترین تولید کننده نیشکر، آناناس، قهوه و سیسال ( از خانواده آگاو)، دومین تولید کننده بزرگ سویا، پاپایا، گوشت گاو، مرغ، بوقلمون و تنباکو، سومین تولید کننده بزرگ ذرت، لوبیا، مانیوک و آبجو، چهارمین تولید کننده بزرگ هندوانه، نارگیل، شیر گاو، الیاف گیاهی و پنجمین تولید کننده بزرگ لیمو ترش و پنبه در جهان است.

به گزارش موسسه ملی مطالعات فضایی برزیل (INPE) از ژانویه تا سپتامبر ۲۰۱۹ حدود هفت هزار و ۸۵۴ کیلومتر مربع از جنگل‌های آمازون، تخریب شده است؛ مساحتی بالغ بر ده برابر شهر نیویورک…

جنگل‌زدایی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود، یکی از آن‌ها آتش افروزی است، یک پاک سازی کلی…! چنین است که با توجه به شرایط اقلیمی، موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقتصادی و بازار جهانی، برخی حکومت‌ها و جوامع محلی به هر طریقی سعی در تغییر کاربری جنگل ها، مراتع و زیستگاه حیات وحش دارند.

هرچند برخی از پاک‌تراشی‌ها طی دهه‌های گذشته انجام شده و دیگر نمی‌توان کاری کرد، اما امروزه افزایش تقاضای جهانی برای برخی خوراکی‌ها مانند نوتلا، باعث شده تا همچنان جنگل‌های بارانی در کشورهای چون مالزی و اندونزی تهدید شوند.

ردپای‌‎‌ اکولوژیک محصولات

مجله گیچ gich.ir: فرآیند تولید و تبدیل، فرآوری و عرضه‌ی هر محصول و کالایی تا زمانی که به دست من و شما برسد، مستلزم مصرف مقادیری آب، خاک، هوا، نیروی انسانی، انواع انرژی‌ها و زمان است.

چیزی که در واقع ما به عنوان مصرف کننده از آن غافل هستیم. وقتی ما از ردپای یک محصول حرف می‌زنیم یعنی توجه به مولفه‌ها است.

شرکت نوتلا با توجه به تقاضای ما و برای سود بیشتر، تولید را افزایش می‌دهد، بازار پالم، شکر و فندق داغ‌تر می‌شود و افراد سودجو بیشتر به جان جنگل‌‌ها می‌افتند. ‌

پالم می‌‎‌خریم و می‌‎‌‌خوریم، اما نمی‌‎‌‌دانیم!

مجله گیچ gich.ir: احتمالا هیچ‌یک از ما به نیت خرید روغن پالم به بقالی و فروشگاه نمی‌رویم، اما ناخواسته مقادیری از روغن پالم را در محصولات مختلف به خانه می‌بریم.

در حالی که شاید به طور دقیق عنوان روغن پالم مصرف شده در برچسب روی محصولات قید نشده باشد! روغن پالم یکی از پر مصرف‌ترین روغن‌های گیاهی در جهان است.

این روغن به دلیل ویژگی‌ خاصی که دارد، می تواند در بهبود بافت مواد غذایی و اتصال ذرات خوراکی به یکدیگر کمک کند، فرآیند پخت و پز سریع‌تر کرده و به خوبی رنگ‌های غذایی را به خود جذب می‌کند. ردپای روغن پالم تقریباً در تمام غذاهای فرآوری شده و در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی وجود دارد!

ردپای روغن پالم در محصولات مصرفی ما

مجله گیچ‌ gich.ir: امروزه روغن پالم به عنوان ماده‌ی اولیه‌ی حدود ۵۰٪ از محصولاتی است که مصرف‌کنندگان در بقالی و فروشگاه‌ها خریداری می‌کنند، اما شاید خودمان هم از آن خبر نداشته باشیم. روغن پالم ۳۵ درصد از تولید روغن نباتی خوراکی جهان (هلنا وارکی ، ۲۰۱۶) را تشکیل می‌دهد که ۸۵ درصد از این منبع از اندونزی و مالزی است.

روغن پالم می‌تواند در انواع مختلفی از غذای مخصوص حیوانات خانگی، غذاهای آماده، پنیر پیتزا، نودل، خمیر پیتزا، مارگارین، سس‌ها، بیسکویت‌، شکلات، بستنی، شیرینی، غذاهای فرآوری شده، کراکر و… باشد حتی بدون آن که در برچسب اطلاعات غذایی آن محصول، به طور مستقیم اسمی از پالم برده شود.

همچنین در سایر محصولات غیر خوراکی و مصرفی خانه، مانند: صابون، خمیر ریش، خمیردندان، شامپو، شوینده‌ها و حتی لوازم آرایش، مانند رژ لب، کرم، لوسیون بدن و…

استفاده از روغن نخل برای تولید سوخت گیاهی طی سال‌های اخیر نیز به افزایش تقاضای جهانی و در نتیجه افزایش قیمت آن دامن زده است. روغن پالم به عنوان در طول انقلاب صنعتی بریتانیا به عنوان روان‌ کننده‌ی صنعتی برای ماشین آلات استفاده می‌شده.

پالم کجا و به چه وسعتی‌ در جهان کشت می‌‎‌‌شود

مجله گیچ‌ gich.ir: زیستگاه اصلی درخت نخل روغنی جنگل‌های بارانی و گرمسیری آفریقا ( elaeisguineesis) در غرب آفریقا، بین آنگولا و گامبیا و آمریکای مرکزی (oleiferaelaeis) در نواحی گرمسیر آمریکای جنوبی و مرکزی بوده که گونه آفریقایی آن از اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی در سوماترا و مالزی معرفی و کشت شده است.

کشت این درختان به صورت انبوه در جنگل‌های اندونزی و مالزی و به تبع آن جنگل‌زدایی گسترده در این مناطق، منجر به از بین رفتن گسترده‌ی زیستگاه حیات وحش و نابودی درختان و گیاهان بومی شده است.

وسعت زمین‌های اختصاص یافته برای کشت درخت نخل روغنی معادل ۱۲ میلیون هکتار زمین در دنیا است، وسعتی برابربا یک سوم مساحت کشور آلمان… کشت و تولید ناپایدار نخل روغنی باعث در معرض خطر قرار گرفتن گونه‌هایی چون اورانگوتان‌، ببر، فیل‌ و کرگدن‌ها در مالزی و اندونزی شده است.

کشورهای تایلند، کلمبیا، نیجریه، اکوادور، گواتمالا و گینه نو هم با توجه به شرایط آب و هوایی مناسب برای پرورش درخت نخل روغنی، در این حوزه فعالیت می‌کنند.

دو راهی اخلاقی در استفاده از روغن پالم!

WWF در خصوص استفاده نکردن از محصولات دارای روغن پالم می‌گوید: “اما لازم نیست از محصولات حاوی روغن پالم پرهیز کنید! اجتناب از روغن نخل می تواند اثرات بدتری داشته باشد، زیرا این امر ممکن است حمایت از شرکت‌هایی باشد که برای تولید روغن از مواد دیگر تلاش می کنند. این می تواند شرکت‌ها را ترغیب به استفاده از محصولات دیگری کند که تأثیر بیشتری بر محیط زیست داشته باشند. درخت پالم تا اکنون پربازده‌ترین درخت از نظر رشد و محصول است، زیرا برای پرورش نسبت به سایر گیاهان روغنی زمین کمتری لازم است. روغن پالم می تواند به شکلی مسئولانه و با احترام به محیط‌زیست و جوامع محلی تولید شود.”

پس اگر نظر WWF این است، چرا باید نگران باشیم؟ گذشته از جنگل‌زدایی و تخریب زیستگاه حیات وحش که برای ما نیز خیلی مهم است، موضوع دیگر که خیلی اهمیت دارد و در دوران معاصر به شدت منابع طبیعی را تحت فشار قرار داده، محصولات غذایی در عرصه‌ی جهانی و مصرف گرایی است.

به معنای دیگر، ترویج مصرف محصولاتی مانند نوتلا و ایجاد بازار پایدار و پرسود، در حالی که حول محور مصرف‌گرایی و اسراف شکل گرفته، باعث می‌شود جوامع محلی در سوماترا، برونئی و… به منظور کسب سود بیشتر، بخش‌های بیشتری از جنگل‌ را پاک‌تراشی کنند و مزارع پالم بیشتری ایجاد کنند.

گواهی سبز و عنوان روغن پالم پایدار

مجله گیچ‌ gich.ir: برخی از شرکت‌های بزرگ که سالانه حجم زیادی از روغن پالم را در محصولات خود (مانند نوتلا) استفاده می‌کنند، مدعی هستند که گواهی استفاده از روغن پالم پایدار دارند. به این معنا که فرآیند تولید این روغن مصرفی ایشان از طریق یک کانال امن که به محیط زیست، حیوانات و جامعه محلی، احتمالا ضرر نمی‌رساند، تامین می‌شود.

شرکت RSPO در سایت خود آورده: به عنوان یک شرکت غیر انتفاعی که ذینفعان ۷ بخش صنعت روغن نخل را متحد کرده مرجع ارائه گواهی روغن پالم پایدار است؛ که شامل تولید کنندگان نخل، پردازنده‌ها یا تجار، تولید کنندگان کالاهای مصرفی، خرده فروشان‌، بانک ها / سرمایه گذاران و سازمان‌های غیر دولتی محیط زیست و اجتماعی می‌شود.

RSPO مجموعه ای از معیارهای محیط زیستی و اجتماعی را ایجاد کرده است که شرکت ها باید برای تولید روغن نخل پایدار معتبر (CSPO) آن‌ها را رعایت کنند و مدعی است استفاده صحیح از این معیارها می تواند نسبت به کاهش تأثیر منفی کشت نخل روغن بر محیط زیست و جوامع مناطق تولیدکننده نخل روغن کمک کند.

RSPO بیش از ۴۰۰۰ عضو در سراسر جهان دارد که نماینده تمام پیوندها در طول زنجیره تأمین روغن نخل است. آنها متعهد به تولید، منبع و یا استفاده از روغن نخل پایدار هستند که توسط RSPO تأیید شده باشد.

مجله گیچ‌ gich.ir: البته به این ساختار نیز باید با دید تردید نگاه کرد، عضویت در این سازمان و دارا بودن این گواهی‌نامه و درج نشان آن در سایت شرکت‌ها و روی محصولات نباید باعث اطمینان خاطر ما شود، چرا که دلالان و بازار غیر رسمی همواره وجود دارند و ممکن است بخشی از نیاز شرکت‌ها از بازار سیاه خریداری و از درب پشتی به کارخانه وارد شود.