“…نوروز جشن بیدار شدن طبیعت از خواب زمستانی است و ما باید میزبان شایستهای برای بهار و میهمان شایستهای برای طبیعت باشیم…”
توصیه‌های فرهنگی-محیط‌زیستی
مجله سبک زندگی سبز gich.ir احسان میرزائی: تدارک و تهیه‌ی پیش‌نیاز رویداد‌های بزرگی چون نوروز از چند ماه قبل شروع می‌شود. از خرید پوشاک و لوازم نو گرفته تا خانه‌تکانی و حتی خرید خانه، اما آیا در این بین برای تغییر فردی و ترک عادت‌های زیان‌بار خود تامل و تفکر می‌کنیم؟ همه می‌دانیم که برای بهبود وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی در حوزه‌های مختلف (فرهنگی، اقتصادی، علمی، محیط‌زیستی و…) باید از خودمان شروع کنیم، اما دقیقا از کی، کجا و چطور؟!
احتمالا یک تلنگر برای شروع تفکر و تغییر کافی باشد. در ادامه از کارشناسان و کنش‌گران محیط‌زیست خواسته‌ایم تا دغدغه‌ی فردی خود را به عنوان یک توصیه برای ما بیان کنند. شاید این توصیه‌ها تلنگری باشد تا از همین لحظه از خودمان شروع کنیم، شروعی برای قدم گذاشتن در مسیر “سبک زندگی سبز“.
چطور از خودمان شروع کنیم؟
۱. پرهیز از آتش بازی در طبیعت
- دکتر حسین آخانی، استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران: “مهمترین توصیه پرهیز از افروختن آتش در طبیعت است، وقتی یک بطری نیمه خالی آب یا شیشه‌ای را در طبیعت رها می‌کنیم این زباله‌ها مثل ذره‌بین عمل می‌کنند و باعث آتش‌سوزی می‌شوند؛ متأسفانه بسیاری از شهروندان با ورود به طبیعت عادت دارند با جمع کردن چوب یا شکستن شاخه‌های درختان و کندن بوته‌ها آتش درست کنند. این آتش علاوه برنابودی پوشش گیاهی بسیار ارزشمند، گاه منشأ آتش‌سوزی‌های بزرگ در طبیعت می‌شود که خسارت جبران ناپذیری به‌بار می‌آورد.” (همشهری۲۸ اسفند۱۳۹۶)
مجله‌ی سبک زندگی سبز پیشنهاد می‌کند برای روشن کردن آتش یا گداختن زغال، منقل و تجهیزات لازم را همراه داشته باشیم، پیکنیک و اجاق‌گازهای مخصوص کوهنوردی و طبیعت‌گردی نیز گزینه‌های مناسبی برای سفر هستند.
۲. حمایت اصولی و احترام به فرهنگ جوامع محلی
- اسما نورانی، کنشگر محیط‌زیست و مدیرعامل انجمن محیط‌زیست نبض زمین از بوشهر: “ وقتی به روستایی وارد می‌شویم به فرهنگ، سنت و هنجارهای مردم آنجا احترام بگذاریم و در زیستگاه‌های بکر مراقب آرامش و آسایش حیات وحش باشیم.”
- لیلا مسروری، کنشگر محیط‌زیست اهل انزلی: “به‌نظرم حتما و حتما از جامعه‌ی محلی یک فراورده تهیه کنیم ولو کوچک باشد، هم یادگار و اسباب اشاعه فرهنگی‌ست و هم کمک به معیشت جامعه محلی؛ خیلی سخت‌گیر هم نباشیم و مثلا یک‌راست آدرس مشهور ترین تولید کننده‌ی محلی رو نگیریم، بلکه این فرصت رو به همه بدیم.”
- افسانه طالبی، کنشگر محیط‌زیست اهل بجنورد: ” اگر به میان جوامع محلی رفتیم با خرید از صنایع دستی آنان، به بهبود اقتصاد و معیشت ایشان کمک کنیم.”
- احسان محمدی، کنشگر محیط‌زیست و مدیر مسئول پایگاه خبری تحلیلی زیست‌بوم:” در سفرهایم یاد گرفته‌ام حتی آب معدنی را از مغازه دارهای روستایی بخرم تا هزار تومان بیشتر جنس فروخته باشند. معمولا سعی می کنم از کسب و کارهای محلی خرید کنم حتی اگر نیاز ضروری ندارم، وقتی پول ندارم دستکم با آنها حرف می زنم، تشویقشان و تحسن‌شان می‌کنم.”
- امید عزت‌پور، محیطبان و فعال رسانه‌ای اهل قزوین: “حضور و مشارکت جوامع محلی برای حفاظت از طبیعت و حیات وحش امری ضروری است.”
۳. کنترل و مدیریت پسماند در میهمانی و طبیعت‌گردی
- الهه موسوی، کنشگر و خبرنگار حوزه محیط‌زیست از گرگان: “در گشت وگذارهایی که در طبیعت داریم به این نکته فکر کنیم که “قرار نیست طبیعت، یکبار مصرف باشد” و قرار است همه‌ی ما بارها به اینجا بیاییم و از زیبایی‌ها، هوای خوب و فضای روح بخش آن استفاده کنیم. پس زباله نریزیم، فیلتر سیگار را در خاک نیندازیم و آدامس هایمان را رها نکنیم. در خودروی‌مان اگر ظرف مخصوص زباله نداریم می توانیم یک کیسه‌ی دسته دار به دنده ماشین آویزان کنیم و زباله‌ها را در آن بیندازیم و در مسیر بازگشت و یا در شهر به مخزن زباله منتقل کنیم.”
- صدیقه بوداغی، کنشگر محیط‌زیست اهل مازندران: ”با بیداری و شکوفایی طبیعت همگام شویم و زباله های خودمان در طبیعت رها نکنیم. “
- محمد تاجران، جهانگرد و بنیان‌گذار انجمن ما به درختان نیازمندیم: “مهمترین دغدغه‌ی من زباله‌ای است که مردم در سفرها، ایام نوروز و سیزده به‌در وارد طبیعت می‌کنند؛ اگر به این موضوع توجه بشه که زباله رو در طبیعت پخش نکنیم، جا نگذاریم و با خودمان برگردانیم، طبیعت رو جزوی از خانه‌ی خودمان بدانیم و همانقدر که برای تمیزی و مرتبی زندگی‌مان تلاش می‌کنیم، به طبیعت هم توجه داشته باشیم و برای حفاظت از آن تلاش کنیم.”
- محمد دهقان‌نژاد، دبیر دوره متوسطه اهل ساوجبلاغ: “پیشنهاد می‌کنم خانواده‌ها در گفت‌وگوهای نوروزی در مورد تولید کود (کمپوست) از پسماندتر صحبت کنند؛ چون فایده های زیادی داره و بسیار هم ساده است”
- اسحاق حمایتی، مدیر اقامتگاه سنتی اسحاق‌و‌مرضیه در گلستان: “خواهش می‌کنم هنگام سفر در خودروی خود کیسه زباله داشته باشیم و بعد از پر شدن در طبیعت رها نکنیم، بلکه به شهرببریم و در سطل‌های زباله بگذاریم، ما هم در اقامتگاه تعداد بالایی کیسه زباله تهیه کردیم و روزانه قبل از حرکت به مهمانان عزیز خواهیم داد. ما هم در اولین فرصت، در همین روزهای پیش رو در محل مشخصی اقدام به پخش کیسه زباله و جمع آوری زباله می‌کنیم تا فقط نوشته نباشیم و خودمان در وهله‌ی اول به حرف هایمان عمل کرده باشیم.”
- حکیمه بارانی، کنشگر محیط‌زیست اهل رامهرمز: “ مهمترین دغدغه‌ام در این روزها زباله‌هایی است که در طبیعت باقی می‌ماند، امیدوارم که هموطنان‌مان در این روزها صدای ناله‌های زمین را بشنوند، برای تولید کمتر زباله تلاش کنند، آن را تفکیک و در حد توان بازیافت و باز استفاده کنند…”
۴. حفاظت از آب و خاک در هر شرایطی
- ورود مواد شوینده قوی و همچنین رها کردن ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در رودخانه‌ها و… باعث آلودگی آب و خاک می‌شود، بنابراین حسین عبیری‌گلپایگانی، کنشگر محیط‌زیست توصیه می‌کند: ” در وسایل خود ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و حتی مواد شوینده غیر استاندارد همراه خود نبریم…”
- شیرین خوانساری کنشگر محیط‌زیست اهل کرمانشاه: “از شما عزیزان خواهش می کنم خودرو و ظروف غذای خود را هنگام گردش در طبیعت، داخل رودخانه ها نشوئید و از ورود مواد شیمیایی و پاک کننده به داخل آب‌های جاری جدا خودداری کنید.”
۵. اقدام، تصمیم و تجربه‌های مفید و تازه
- شهره صدری خانلو، مشاور معاون آموزش و پژوهش سازمان محیط زیست: “ سعی کنیم از فرصت تعطیلات خوب استفاده کنیم و در کنار دید و بازدیدهای نوروزی سری به موزه‌ها بزنیم، کتاب هدیه بدهیم و کتاب بخوانیم، به کودکان کتاب هدیه کنیم و برایشان کتاب بخوانیم… لیستی از نبایدها برای سال جدید تهیه کنیم، در این لیست جایی هم برای نبایدهای محیط‌زیستی باز کنیم مثلا من نباید در سال جدید نسبت به میزان مصرف خود بی اعتنا باشم، من نباید کمبود آب را فراموش کنم، من نباید نسبت به آموزش محیط‌زیستی دیگران بی اعتنا باشم، من نباید تولید زباله خود را افزایش دهم، من نباید کیسه پلاستیکی مصرف کنم و…”
- انوشه سورن، کنشگر محیط‌زیست و عضو سمن درخت‌کاران از البرز: “بسیاری از مشکل‌های محیط‌زیست پاسخ روشن و تک‌راهی ندارند. بهتره برای بهبود وضعیت محیط‌زیست از خودمون آغاز کنیم. بجای کارهای احساسی و ساده، کارهای سخت‌تر و علمی‌تر انجام بدیم.”
۶. دید و بازدید و گفت‌وگوی سبز
- احسان محمدی، کنشگر محیط‌زیست و وفعال رسانه: “ چرا هنوز بیکاری؟ چرا ازدواج نکردی؟ چرا طلاق گرفتی؟ چرا درآمدت کمه؟ چرا دماغت رو عمل کردی؟ چرا موهات رو این شکلی کوتاه کردی و… پاسخ هیچکدام از این سوالات به ما سر سوزنی ربط ندارد. نپرسیم. بخصوص از جوان ترها…”
- دکتر مهدی کلاهی، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد: “ انسان موجودی اجتماعی و طبیعت دوست است، ولی چندی‌ست که از این دو فاصله گرفته‌ایم، پس با هم گفت‌وگو کنیم و همچنین سعی کنیم روزی یک فعالیت محیط‌زیستی متفاوت انجام دهیم.”
- محسن موسوی‌زاده، پدر اوریگامی ایران و اهل مشهد: “ در دید و بازدید‌ها ساده زیستی مهربانی و عشق را جایگزین تجملات کنیم و هدف‌مان بیشتر مهرورزی باشد نه نمایش تجملات و کالا، زندگی را به آنها که دستشان خالی است سخت نکنیم و بیشتر بخشنده باشیم؛ به یک‌دیگر یادآور شویم که نوروز پیش‌کش زمین به ما است، پس هنگام بازدید از مادرمان زمین، آن را پاک نگه داریم.”
- مجید دریکوند، کنشگر و کارشناس‌ارشد محیط‌زیست از خرم‌آباد: “ به زور روبوسی نکنیم و به زور تمام آجیل و میوه‌ها را در گلوی مهمان فرو نکنیم… قرار نیست در هر روز دو سه جا عید دیدنی برویم و ظرف سه روز همه‌ی فامیل را ببینیم، تعطیلات عید لیگ حرفه‌ای عید دیدنی نیست، از این فرصت برای در کنار هم بودن بهره ببریم.”
- اسحاق حمایتی کنشگر محیط‌زیست: “ نوروز عید ما نیست، نوروز عید طبیعت است که ما مهمانان عید و جشن طبیعت هستیم تا از زیبایی هایش لذت ببریم؛ پس دقیقا فکر کنیم به عید دیدنی خونه‌ی پدربزرگ و مادربزرگ رفته‌ایم، همانطور که در خانه پدر بزرگ همه چیز را تمییز نگه می‌داریم در طبیعت هم چنین رفتاری داشته باشیم.”
۷. مراقبت از درختان و گیاهان
- دکتر حسین آخانی توصیه کرد: “(هموطنان) هنگام ورود به طبیعت رفتار مسئولانه داشته باشند. پیش از هر چیز باید از ریختن و رها کردن زباله در طبیعت به‌شدت خودداری کنیم. این کار علاوه برآنکه چهره زیبای طبیعت را مخدوش می‌کند، بلکه برای گیاهان در حال رویش هم مضر است. زباله‌ها ممکن است مواد سمی تولید کنند و این مواد مانع از رشد و زایش گیاهان و درختان شود.” (همشهری ۲۸اسفند۱۳۹۶)
- افسانه طالبی کنشگر محیط‌زیست: “وقتی به دل طبیعت می‌رویم از کندن بوته‌ها، خارها و آتش زدن آنها خودداری کنیم.”
۸. حضور مسئولانه در حریم زندگی حیات وحش
- مهین‌دخت مهربانی، کنشگر محیط‌زیست: “ مدتی است که در مجاورت گردنه‌ی حیران و جنگل‌های فندقلو اقامت دارم، سازمان مربوطه بخش‌هایی از منطقه را به منظور حفاظت از مرال فنس کشی کرده است، بلکه آرامش و امنیت مورد نیاز حیوانات به هنگام جفت‌گیری تامین شود؛ اما مسافران فنس‌ها را می‌کنند و بی پروا وارد بخش حفاظت شده می‌شوند، آنها بساط قلیان و جوجه را همراه با صدای بلند موزیک پهن می‌کنند و کمپ می‌زنند…”
- دکتر اسماعیل کهرم، بوم شناس در گفت‌وگو با همشهری: ” با آغاز بهار، پرنده‌ها، حیوانات، درختان و گیاهان به آرامش و امنیت نیاز دارند، ما باید دراین فصل بیش از هر زمان دیگری به فکر طبیعت و حیات وحش باشیم. فصلی که فصل زایش و زادآوری است. امیدوارم در سال نو نگاه ما به طبیعت عوض شود تا بتوانیم طبیعت رو به احتضارمان را از نابودی حتمی نجات بدهیم.”
- ریحانه رحیم‌آبادی، کنشگر محیط‌زیست اهل بیرجند: “در سفرهای نوروزی، با طبیعت همان گونه رفتار کنیم که انتظار داریم میهمانان در منزل ما رفتار کنند…”
مجله‌ی سبک زندگی سبز gich.ir از شما می‌پرسد: کدام میهمان است که با خودروی خود تا سالن پذیرایی خانه‌ی میزبان برود؟!
۹. پذیرائی به سک زندگی سبز
- لیلا مسروری کنشگر محیط‌زیست، سینی میوه را پیشنهاد می‌کند: “ به عنوان میزبان از هر میوه پوست بکنیم و خرد کنیم، یک سینی میوه (کوکتل میوه) مناسب آماده کنیم. سینی میوه هم اشتها آور است هم مانع دور ریز میوه‌ی نیم خورده در میان تعارفات و اصرار رایج می‌شود” میهمان به اندازه‌ای که میل دارد در پیش‌دستی خود می‌گذارد و نوش جان می‌کند.”
- محسن میزانی، مدیر گروه آرتُوان خراسان: “همیشه نگران این هستیم که شام یا ناهار کم نیاید ولی هیچ‌وقت نگران اسراف نیستیم، امسال به اسراف موادغذایی حساس تر باشیم.”
۱۰. نه به پلاستیک
- دکتر میر مهرداد میرسنجری، استادیار دانشگاه و پژوهشگر فرهنگی و ژئوپلیتیک: “توجه و عدم استفاده از ظروف یکبار مصرف در میهمانی‌ها؛ همانگونه که بیش از ۴۰ سال پیش در مراسم‌های شادی و سوگواری همواره از ظروف هزاران بار مصرف از جنس چینی، شیشه و… استفاده می کردند، ظروفی که هم نوشیدن چای و تناول غذا در آن و هم تمیز کردنشان بسیار راحت بود. بنابر این توصیه می‌کنم هموطنان از استفاده ظروف یکبار مصرف (قاشق، لیوان و…) و سفره‌های یک بار مصرف که به طور مستقیم باعث آلودگی و تحلیل محیط‌زیست می‌شوند، خودداری کنند.”
- احمد بحری، محیطبان و فعال رسانه‌ای اهل قم: “ بیایید از سفره‌های یکبار مصرف در میهمانی‌ها استفاده نکنیم، این‌ها هم محیط‌زیست را به مخاطره انداخته هم فرهنگ ما را…”
۱۱. اپلیکیشن‌های مفید و کاربردی
- مجله‌ی سبک زندگی سبز gich.ir پیشنهاد می‌کند استفاده از برنامه‌های موبایل که برای پیدا کردن اماکن تاریخی، فرهنگی، اقامتگاه‌ها و خدمات مسافران لازم است را فرا بگیریم، استفاده از نقشه موبایل برای پیدا کردن مسیر، تخمین فاصله، حجم تردد و… کمک بسیاری می‌کند.
۱۲. توشه‌ی سفر
- حسین عبیری‌گلپایگانی کنشگر: “هنگام بستن بار سفر از به همراه بردن وسایل و ابزاری که استفاده‌ی نادرست از آن ممکن است منجر به تخریب محیط‌زیست، پوشش گیاهی و تنوع زیستی شود جدا پرهیز کنیم. تفنگ بادی، اره، تیشه و تبر از آن جمله وسایل هستند.”
۱۳. صرفه جویی و مدیریت مصرف
- ناهید انوری، عضو جمعیت زنان مبارزه با آلودگی های محیط زیست: “ به درست مصرف کردن عادت کنیم، شاید ایجاد تغییر در عادت‌ها مشکل باشد، اما با صبوری می‌توانیم عادت و رفتار سازنده را جایگزین کنیم؛ تا موقع حمام حواسمان به شیر آب باشد، شست و شوی ماشین را فقط با دستمال و یک سطل آب انجام دهیم، گلدان‌ها و باغچه را با آب حاصل از شست و شوی سبزی و میوه آبیاری کنیم، از ته مانده های دفترچه و تقویم هایمان استفاده کنیم، باقی‌مانده‌ی میوه‌ها و سبزیجات منبع بسیار خوبی برای تامین کود گیاهان است، پس آن را به کمپوست تبدیل کنیم و برای ضدعفونی و شست و شوی سرویس و وسایل خانه به‌جای مواد شوینده‌ی شیمیایی از سرکه یا جوش شیرین که پاک کننده‌های قوی، سالمی و طبیعی هستند، استفاده کنیم.
- الهه موسوی کنشگر محیط‌زیست: “ در نوروز، وقتی همه فامیل دور هم جمع می‌شویم عادت داریم لوسترهای بزرگ و چراغ‌های زیاد روشن کنیم؛ فکر می‌کنیم با نورانی کردن می‌توانیم شکوه و گرمای بیشتری به محیط بدهیم و بیشتر خوش بگذرانیم. درحالی که می‌توان با چند چراغ کوچک رومیزی ملایم و نور کم اما مدیریت شده، فضایی گرم و زیبا برای جمع‌های فامیلی و دوستانه نوروز فراهم کرد.”
- محسن موسوی‌زاده: “روشنایی منزل را به حد مطلوب تنظیم کنیم تا از هدر رفت منابع جلوگیری کرده باشیم…”
- دکتر میر مهرداد میرسنجری: “هنگام دید و بازدید و همینطور گشت‌های محیط‌زیستی، صرفه جویی در مصرف را در راستای حفاظت از محیط‌زیست مورد نظر داشته باشیم، ما ایرانیان بسیار بسیار پر مصرف هستیم… همانگونه که در مصرف و دور ریز مواد غذایی و مصرف آب این نعمت بزرگ بسیار بسیار بی‌توجه هستیم، مصرف روزانه‌ی بنزین ما با بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر با مصرف روزانه کشور چین با یک میلیارد و سیصد میلیونی برابری می‌کند.”
پایان پیام
