تثبیت دمای زمین با احیای خاک

guardian.Jason Hickle
۱۰sep2016

مترجم: ناعمه اعلایی
دانشجوی محیط زیست

به گزارش مجله گیچ gich.ir به نقل از گاردین: احیای خاک در نقاط مختلف جهان می‌تواند به تثبیت دمای زمین کمک کند. طی ۱۴ ماه اخیر، هر ماه گرم‌تر از ماه قبل بوده و رکورد دمای جهانی را شکسته است.

در رکوردی که به‌تازگی به ثبت رسیده، پوشش یخ در قطب شمال به حدود ۱میلیون و سیصد و شصت هزار کیلومتر مربع کمتر از سطح معمول و طبیعی خود رسیده است. ظاهرا ما اقدام موثری برای مهار آن نمی کنیم.

طبق پروفسور کوین اندرسون Professor Kevin Anderson، یکی از دانشمندان اقلیم شناسی متبحر انگلیسی، ما دیگر تمامی فرصت‌های خود برای تثبیت سطح گرمایش، تا مرز “ایمن” ۱/۵ درجه سانتی‌گراد را از دست داده ایم.

خاک و فرصت برای تثبیت دما تا مرز ۲ درجه

البته اگر بخواهیم! چون این کار نیازمند عزم جدی و جهانی است. اندرسون و همکاران‌اش تخمین می‌زنند: برای ماندن در محدوده تعیین شده (تا ۲درجه)، نیاز است که از امروز به طور جدی سالانه بین ۸ تا۱۰ درصد از انتشار (گاز‌های گل‌خانه‌ای در جو سیاره زمین) کم کنیم، تا در سال ۲۰۵۰ به “صفر خالص” برسیم.

شاید در حرف ساده باشد، این حقیقت را در نظر بگیرید که: موفقیت ما در بهبود بهره‌وری و استفاده از فناوری‌های انرژی پاک، سالانه تنها حدود ۴% در کاهش انتشار(گاز‌های گل‌خانه‌ای) به ما کمک می‌کند.

جبران اختلاف دمای حاصل با احیای خاک!

بزرگ‌ترین مسئله‌های قرن ۲۱ است؛

تعدادی پیشنهاد ارائه شده است، یکی از آن‌ها به دام انداختن دی اکسیدی کربنی است که از نیروگاه‌های ما منتشر می‌شود.

سپس آن‌ها را به صورت مایع درآورده و در محفظه‌هایی در اعماق زمین ذخیره کنیم. پیشنهادی دیگر، تغذیه دریاها با آهن است.

به این صورت که بلوم‌های جلبکی (رشد ناگهانی جلبک‌ها در یک محیط‌زیست آبی) را تحریک کرده تا دی اکسید کربن را جذب کنند.

پیشنهادات دیگر، روش‌های دیگری را ارائه می‌کنند، مانند: قرار دادن آینه‌های عظیم در فضا تا مقداری از اشعه‌ی خورشید را منحرف کند، یا پمپاژ آئروسل‌هایی (ذرات ریز مایع یا جامد ب قابلیت معلق ماندن در جو) در لایه استراتوسفر جو تا بتوان ابرهای مصنوعی ایجاد کرد.

متاسفانه تمامی این موارد، یا ریسک بالایی دارند یا هنوز بشر به فناوری مورد نظر دست نیافته است.

این قضیه ما را دچار پیچیدگی می‌کند. اما هم‌زمان که مهندسین در حال پیدا کردن طرح‌های ابر مهندسی زمین هستند، ممکن است از راه حل ساده‌تر و بی آلایش ‌تر به راحتی عبور کنند؛ راه حلی که با خاک سر و کار دارد.

خاک دومین ذخیره گاه کربن

خاک ۴ برابر بیشتر از تمامی گیاهان و درختان جهان در خود کربن ذخیره کرده است.

اما فعالیت‌های انسانی نظیر جنگل زدایی و کشاورزی صنعتی {با شخم زندن وافر، کشت تک محصولی و استفاده از کودها و آفت‌کش‌های شیمیایی خود} با سرعت وحشتناکی در حال نابود کردن خاک و از بین بردن مواد آلی موجود در آن است.

در حال حاضر ۴۰% از خاک کشاورزی تحت عناوین “تحلیل رفته” یا “شدیدا تحلیل رفته” درجه بندی شده اند. در حقیقت، کشاورزی صنعتی به میزانی خاک را تخریب کرده است که یک سوم زمین‌های کشاورزی جهان در ۴ دهه‌ی اخیر نابود شده است.   

به عنوان دیگر با تحلیل یا فرسایش خاک در سیاره زمین، از قابلیت خاک برای حفظ کربن نیز کاسته شده و در نتیجه مقادیر بیشتری از دی اکسید کربن وارد جو می‌شود.

استفاده از روش‌های محیط‌زیستی در کشاورزی؛

اما یک راه حل موجود است؛ دانشمندان و کشاورزان سراسر جهان به این مسئله اشاره می‌کنند که می‌توان با جایگزینی کشاورزی صنعتی با روش‌های محیط‌زیستی‌تر، مانند:

استفاده از کودهای ارگانیک و کشت بدون شخم‌ زدن، تولید کمپوست و چرخش محصول کشت شده خاک‌های تحلیل رفته را احیا کرد.

خبر خوب این است که: با احیای خاک نه تنها ظرفیت ذخیره‌ی دی اکسید کربن خاک دوباره بالا می‌رود، بلکه خاک احیا شده دی اکسید کربن جو زمین را هم به طور فعال جذب می‌کند.

کاوش در این مسئله از منظر علم بسیار جالب است؛

اخیرا تحقیقی توسط آکادمی ملی علوم آمریکا US National Academy منتشر شده است که باور دارد کشاورزی با رویکرد احیای خاک می‌تواند ۳% از انتشار جهانی کربن توسط ما را تثبیت کند.

مقاله‌ای در مجله ساینس نشان می‌دهد که این عدد می‌تواند به ۱۵% نیز برسد.

تحقیقی جدید از مؤسسه رودیل Rodale واقع در ایالت پنسیلوانیا در حالی که هنوز کارشناسی نشده است می‌گوید:

نرخ تثبیت حتی به ۴۰% نیز می‌تواند برسد. همین گزارش مدعی است اگر روش‌های احیایی را برای مراتع جهان پیاده کنیم، می‌توان بیش از ۱۰۰% انتشار جهانی (گازهای گل‌خانه‌ای) را تثبیت کرد.

به عبارتی دیگر، کشاورزی احیا کننده می‌تواند بهترین فرصت ما برای خنک کردن سیاره زمین باشد.   

مخالفت برخی با کشاورزی احیا کننده خاک

اما با توجه به وجود شواهد علمی، طرفداران کشاورزی احیا کننده، مانند: انجمن بین المللی کشاورزان لا ویا کامپسینا La Via Campesina، در حال مبارزه در دعوای سختی هستند.

به نظر می‌رسد شرکت‌های چند ملیتی که نظام تغذیه صنعتی را اداره می‌کنند، به شدت مخالف آن (کشاورزی احیا کننده) هستند.

چرا که قدرت امتیاز انحصاری آن‌ها را تهدید می کند؛ قدرتی که تکیه بر دانه‌های وابسته به کودهای شیمیایی و آفت کش‌های انحصاری دارند.

آن‌ها به خوبی آگاه‌اند که روش‌هایی که دارند مسبب تغییر اقلیم است. اما اصرار دارند که بگویند هرچند این روش‌ها خطرناک‌اند.

اما لازم است چون: اگر می‌خواهیم جمعیت رو به رشد جهان را سیر کنیم، انتخاب دیگری نداریم، تنها راه تضمین محصولات بیشتر، همین است.   

دانشمندان ادعای کذب آن‌ها را بررسی کرده اند؛

اول از همه، مشکل تغذیه جهان، کمبود تولید محصولات نیست بلکه بحث سر توزیع عادلانه‌تر همان مقداری است که تولید کرده ایم.

ما در حال حاضر به اندازه ۱۰ میلیارد انسان غذا تولید می‌کنیم. در هر صورت می‌توان گفت که کشاورزی احیا کننده با افزایش باروری خاک و بهبود مقاومت در مقابل خشکسالی و سیل، می‌تواند در دراز مدت مقدار تولیدات محصولات را افزایش دهد.

بنابراین، با مشکل شدن کشت و کار به دلیل تغییر اقلیم، این راه می‌تواند بهترین فرصت ما برای تضمین امنیت غذایی نیز باشد. 

دعوای موجود تنها میان دو شیوه متفاوت نیست بلکه میان دو نگرش متفاوت نسبت به زمین است:

در یکی از آن ها خاک صرفا وسیله‌ای است که باید سود مورد نظر را به هر قیمتی از آن استخراج شود. اما در نگرش دیگر وابستگی درونی نظام‌های حیات به رسمیت شناخته شده و به اصول تعادل و توازن احترام گذاشته می‌شود.

در آخر، مسئله تنها در مورد خود خاک نیست. بلکه موضوعات فراتر را نیز شامل می‌شود. همان گونه که پاپ فرانسیس Pope Francis سال گذشته در نامه معروف خود ذکر کرد:

بحران محیط‌زیستی امروز ما، نشانی از آسیب شناسی فرهنگی دارد. “ما به درجه ای رسیده‌ایم که خود را اربابان و صاحبان زمین می دانیم، که هر وقت اراده کنیم می‌توانیم از او (زمین) به یغما ببریم.

بیماری (ناهنجاری) مشاهده شده در خاک و آب، هوا و در تمامی اشکال حیات بازتاب خشونت موجود در دل‌های ما است.

ما از یاد برده ایم که خود از خاکِ زمین هستیم، از هوای او استشمام می‌کنیم و حیات را از آب‌های او می‌گیریم.”

شاید مهندسین ما نکته اصلی را نادیده گرفته اند؛ مشکل مهندسی-زمین این است که ادامه همان منطقی است که ما را در وهله اول دچار این آشفتگی کرده است:

منطقی که زمین را به دید کالایی می‌انگارد که باید مقهور و مغلوب شده و از آن چپاول شود. اما راه حل تغییر اقلیم در طرح‌های اخیری که سیاره زنده را مقهور اراده آدمی می‌کند، پیدا نخواهد شد.

در عوض شاید این راه حل در چیزی بسیار زمینی‌تر یافت شود، در اهمیت دادن و رعایت اخلاق و سلامتی بخشیدن، که شروع آن با خاکی است که موجودیت ما بدان وابسته است.

البته، کشاورزی احیا کننده راه حلی دائمی برای بحران اقلیمی در اختیار نمی‌گذارد؛ خاک مقدار محدودی کربن می‌تواند در خود ذخیره کند.

ما همچنان احتیاج داریم که از سوخت های فسیلی دوری کرد و مهم‌تر از همه  باید این وسواس رشد تصاعدی بی پایان را در خود کشته و اقتصاد مادی گرای خود را کوچک کرده تا دوباره با چرخه‌های محیط‌زیستی در توازن باشد. اما این شیوه زراعت می‌تواند برای ما زمان بخرد تا به برنامه و عملی منسجم برسیم.

منبع: گاردین

ویراستار: احسان میرزائی